De hoofdelijkheid.
Hoofdelijkheid wil zeggen dat een verbintenis meerdere subjecten heeft die elk tot het geheel gehouden of gerechtigd zijn. De hoofdelijkheid kan zowel actief als passief zijn. Bij actieve hoofdelijkheid zijn er meerdere schuldeisers, waarbij elke schuldeiser van de schuldenaar de betaling van de gehele schuld kan vorderen. Daarna zal de schuld onder de schuldeisers onderling verdeeld worden. Bij passieve hoofdelijkheid zijn er meerdere schuldenaars waarbij de schuldeiser mag kiezen welke schuldenaar hij aanspreekt tot betaling van de schuld. De betaling door één schuldenaar bevrijdt de andere schuldenaars, maar er moet nadien een verdeling gebeuren onder de schuldenaars. Dit komt zeer vaak voor in de praktijk.
De hoofdelijkheid van een verbintenis wordt niet vermoed, aangezien het een uitzondering is op de principiële deelbaarheid van de verbintenis.
Hoofdelijkheid als uitzondering op het principe van de deelbaarheid van verbintenissen.
Verbintenissen zijn in principe steeds deelbaar. De verbintenis wordt gesplitst in evenveel delen als er schuldenaren of schuldeisers zijn.
In het recht kent men drie uitzonderingen op de principiële deelbaarheid van de verbintenissen met meerdere subjecten:
- de ondeelbare verbintenis
- de hoofdelijkheid
- de verbintenis in solidum.
Wanneer iemand bijvoorbeeld een appartement verhuurt aan een koppel A en B, dan is er 1 verhuurder en zijn er 2 huurders. De verhuurder kan het huurgeld vorderen van huurders A en B. De deelbaarheid is het principe. De verhuurder kan van elke huurder bijgevolg maar de helft van het bedrag vragen wanneer er in de overeenkomst niets bepaald is. In de praktijk voorziet men daarom in de meeste huurcontracten standaard in een beding van hoofdelijkheid en ondeelbaarheid, waardoor de schuldeiser (de verhuurder) de huur in zijn geheel kan vorderen bij elke huurder afzonderlijk. Het voordeel van bedingen van hoofdelijkheid en ondeelbaarheid is dat het risico op de insolvabiliteit van één van de debiteuren niet gedragen wordt door de schuldeiser, maar door de medeschuldenaren.
Wat is het verschil tussen hoofdelijkheid en ondeelbaarheid?
Er bestaan veel gelijkenissen tussen de hoofdelijkheid en de ondeelbaarheid. Er is één belangrijk verschilpunt tussen beide. De ondeelbaarheid strekt zich uit tot de erfgenamen van de verschillende schuldeisers respectievelijk van de verschillende schuldenaars. Dit is echter niet het geval bij de hoofdelijkheid. Er doet zich een verdeling van de globale schuld voor onder de erfgenamen van een hoofdelijke schuldeiser of schuldenaar.