De ondeelbaarheid van de verbintenis.
De ondeelbaarheid van de verbintenis is een afwijking op het principe van deelbaarheid van verbintenissen bij pluraliteit van debiteuren. De ondeelbaarheid kan actief zijn of passief, al naargelang er sprake is van meerdere schuldeisers (actieve ondeelbaarheid) of meerdere schuldenaren (passieve ondeelbaarheid).
De ondeelbaarheid van de verbintenis kan het gevolg zijn van:
- De aard of de strekking van de verbintenis. Krachtens artikel 5.166 Nieuw Burgerlijk Wetboek is de verbintenis ondeelbaar wanneer haar voorwerp onmogelijk gedeeltelijk kan gepresteerd worden. De verbintenis is eveneens ondeelbaar wanneer de gedeeltelijke uitvoering geen praktisch nut oplevert (ook al kan men het materieel wel gedeeltelijk uitvoeren).
- Een contractueel beding. Wanneer men in de overeenkomst de prestatie (uitdrukkelijk of stilzwijgend) als ondeelbaar beschouwd, ook al is de prestatie in de werkelijkheid deelbaar.
De ondeelbaarheid strekt zich uit tot de erfgenamen van de schuldenaars en schuldeisers en is om deze reden "sterker" dan de hoofdelijkheid. De ondeelbaarheid valt weg wanneer de prestatie wordt vervangen door een schadevergoeding, echter kan men ook bij dergelijke schadevergoeding de ondeelbaarheid opnieuw bedingen.
De ondeelbaarheid als uitzondering op de deelbaarheid van verbintenissen met meerdere subjecten.
In het recht kent men drie uitzonderingen op de principiële deelbaarheid van de verbintenissen met meerdere subjecten:
- de ondeelbare verbintenis
- de hoofdelijkheid
- de verbintenis in solidum.
De ondeelbaarheid tussen schuldenaars
Er is sprake van ondeelbaarheid tussen schuldenaars wanneer zij gehouden zijn tot dezelfde ondeelbare prestatie en de schuldeiser ieder van hen voor het geheel kan aanspreken. De ondeelbaarheid geldt ook voor de erfgenamen van de schuldenaars van een ondeelbare prestatie (artikel 5.166 Nieuw Burgerlijk Wetboek).
De ondeelbaarheid tussen schuldeisers
Er bestaat ondeelbaarheid tussen schuldeisers wanneer zij recht hebben op dezelfde ondeelbare prestatie en ieder van hen de schuldenaar voor het geheel kan aanspreken (artikel 5.170, §2 Nieuw Burgerlijk Wetboek).
Gevolgen van de ondeelbaarheid van de verbintenis.
- In de verhouding tussen de schuldeiser en de schuldenaars (obligatio) (artikel 5.171 Nieuw Burgerlijk Wetboek)
Bij passieve ondeelbaarheid (pluraliteit van debiteuren) kan de schuldeiser de hele prestatie vragen aan elke schuldenaar. Achteraf wordt er dan wel afgerekend tussen de schuldenaars. Stuiting van de verjaring door één schuldeiser of ten aanzien van één schuldenaar werkt ten aanzien van alle schuldenaren.
Bij actieve ondeelbaarheid kan elke schuldeiser de hele prestatie vorderen van de schuldenaar. Achteraf wordt er dan afgerekend tussen de schuldeisers.
- In de verhouding tussen de schuldeisers/schuldenaars onderling (contributio)
De schuldeiser die alles ontving zal het moeten verdelen onder alle schuldeisers (actieve ondeelbaarheid)(artikel 5.172, lid 1 Nieuw Burgerlijk Wetboek). De schuldenaar die alles had betaald, kan hetgeen hij heeft betaald boven zijn deel verrekenen met de andere schuldenaars (passieve ondeelbaarheid).
In het geval dat de verbintenis fysiek ondeelbaar was, gebeurt de verrekening bij vergoeding. Bijvoorbeeld de schuldenaar heeft de auto geleverd, de andere schuldenaars betalen hem hun deel in vergoeding (artikel 5.172, lid 3 Nieuw Burgerlijk Wetboek).