Kan ik mijn overeenkomst verbreken?
De verbreking van een overeenkomst is een wijze van beëindiging van de overeenkomst. Bij verbreking van de overeenkomst houdt de overeenkomst op te bestaan zonder terugwerkende kracht. Naar de toekomst toe zal men geen nieuwe rechtgevolgen meer kunnen putten uit de overeenkomst. Alles wat reeds gebeurd is binnen het contract blijft bestaan.
Je kan een overeenkomst verbreken in drie gevallen:
- Verbreking van de overeenkomst door wederzijdse toestemming van de partijen
- Verbreking van de overeenkomst door eenzijdige wilsverklaring (opzegging)
- Verbreking in het geval van specifieke contracten “intuitu personae”
Verbreking van de overeenkomst door wederzijdse toestemming van de partijen
De normale wijze van verbreking van de overeenkomst gebeurt bij wederzijdse toestemming van de partijen. Dit komt door artikel 1134, 2e lid BW dat echter wel de term “herroepen” gebruikt in plaats van “verbroken”.
Verbreking van de overeenkomst door eenzijdige wilsverklaring (opzegging)
In uitzonderlijke gevallen kan men de verbreking van de overeenkomst bekomen op basis van een éénzijdige wilsverklaring (opzegging).
Opzegging kan in de volgende gevallen:
Ten eerste wanneer de wet zelf de éénzijdige verbreking toelaat. Bijvoorbeeld artikel 1794 BW voor aannemingsovereenkomsten. De bouwheer (opdrachtgever) heeft steeds het recht om zonder opgave van een reden de aannemingsovereenkomst stop te zetten, mits hij bepaalde voorwaarden naleeft en bepaalde vergoedingen betaalt.
Ten tweede wanneer men de éénzijdige verbreking uitdrukkelijk in de overeenkomst bedingt (= uitdrukkelijk contractueel beding). Dit is een opzeggingsbeding of verbrekingsbeding, los van de beëindiging van de overeenkomst op grond van een contractuele fout (=ontbinding van de overeenkomst). Dergelijk beding is onderworpen aan de dezelfde geldigheidsvoorwaarden als een schadebeding. Hier zullen dus ook de verboden op private straf en aanzetten tot speculatie gelden. Het verbrekingsbeding zal (in vergelijking met het schadebeding) niet de contractuele wanprestatie sanctioneren, echter zal het wel de mogelijkheid ontnemen om als schuldeiser nog de uitvoering in natura te vragen.
Ten derde wanneer de verbreking door de bijzondere aard van de overeenkomst is toegestaan. Bijvoorbeeld de overeenkomst tussen een advocaat en zijn cliënt: door de bijzondere inherente vertrouwensrelatie kan men de overeenkomst wederzijds te allen tijde opzeggen, en zelfs zonder enige vergoeding hiervoor te moeten betalen.
Zelfs al is er geen wettelijke of contractuele basis, is het logisch dat overeenkomsten niet eeuwig blijven duren. Op grond van het algemeen beginsel dat men niet voor onbepaalde tijd kan gebonden zijn, kan men ook steeds de overeenkomst beëindigen. Het gaat hier dan over contracten van onbepaalde duur. Echter zal men wel bij opzegging een redelijke opzegtermijn in acht moeten houden, of eventueel een redelijke opzeggingsvergoeding moeten betalen.
Het nieuwe wetsvoorstel van 3 april 2019 herneemt dit beginsel (en de geldende voorwaarden) en giet het in het nieuw artikel 5.78, 2e lid BW. De inwerkingtreding van het nieuw artikel aangaande opzegging van een contract van onbepaalde duur is voorzien voor op de eerste dag van de achttiende maand na die waarin ze is bekendgemaakt in het Belgisch Staatsblad.
Verbreking van overeenkomsten "intuitu personae".
Overeenkomsten intuitu personae zijn persoonsgebonden overeenkomsten. Degelijke overeenkomsten worden verbroken in geval van een voorval dat de partij overkomt in hoofde van wiens persoon de overeenkomst was gesloten. Het gaat over volgende gevallen: overlijden, opslorping van de vennootschap, insolvabiliteit, …
Een voorbeeld. We willen een schilderij laten maken door één specifieke schilder, we sluiten hiervoor een overeenkomst met deze schilder want enkel hem willen we voor deze opdracht. Wanneer de schilder plots zou sterven, dan wordt de overeenkomst automatisch verbroken.