Herroeping van de overeenkomst.
De herroeping van de overeenkomst is een wijze waarop men de overeenkomst kan beëindigen. De herroeping van de overeenkomst kan van toepassing zijn in volgende gevallen:
- Bij eenzijdige overeenkomsten. Denken we bijvoorbeeld aan schenkingen tussen echtgenoten (artikel 1096 BW) en lastgeving (artikelen 2004 en 2007 BW)
- Bij eenzijdige rechtshandelingen, bijvoorbeeld bij een gedaan aanbod tot contracteren, het opmaken of herroepen van een testament, het oprichten van een éénpersoonsvennootschap, de aanvaarding of verwerping van de nalatenschap, enz...
Herroeping speelt een soortgelijke rol als die van verbreking of ontbinding bij wederkerige overeenkomsten. De herroeping kan oftewel ex nunc (=zonder terugwerkende kracht, dus enkel voor de toekomst) werken, en dus zo een gelijkaardige werking hebben als die van verbreking van een wederkerige overeenkomst. Oftewel werkt de herroeping ex tunc (= met terugwerkende kracht) waardoor het een gelijkaardige werking heeft aan die van de ontbinding van een wederkerige overeenkomst.
We lichten enkele voorbeelden van herroeping nader toe.
De herroeping van een lastgeving.
Krachtens artikel 2004 BW kan de lastgever zijn volmacht steeds herroepen wanneer “hem zulks goeddunkt”. Krachtens artikel 2007 BW kan ook de lasthebber de lastgeving opzeggen door kennis te geven van zijn ontslag aan de lastgever, met eventueel in voorkomend geval schadeloosstelling van de lastgever (tenzij men in de onmogelijkheid verkeert de lastgeving nog te volbrengen).
Het Hof van Cassatie heeft in zijn rechtspraak ook bevestigd dat het volbrengen van de handeling waartoe de lastgeving strekt, geldt als de stilzwijgende herroeping van de lastgeving. Stilzwijgende herroeping is mogelijk op voorwaarde dat er geen twijfel mogelijk is. Stilzwijgende herroeping kan men bewijzen door middel van vermoedens.
De herroeping van een schenking.
Krachtens artikel 1096 BW zijn alle schenkingen, tussen echtgenoten tijdens het huwelijk (anders dan bij huwelijkscontract) gedaan, steeds herroepelijk. De schenking geeft dus maar een voorwaardelijk recht op de geschonken zaak. Dit recht blijft bestaan tot zolang de schenker het niet heeft herroepen.
De herroeping van eenzijdige rechtshandelingen.
Een eenzijdige rechtshandeling is een handeling waarbij het beoogde rechtsgevolg intreedt door de wilsuiting van één persoon. Het Hof van Cassatie heeft sinds zijn arrest van 18 december 1974 uitdrukkelijk de verbindende kracht van een door eenzijdige wilsuiting gecreëerde verbintenis erkend. Hoewel hier in principe de onherroepelijkheid geldt voor de in de rechtshandeling bepaalde termijn (of voor een redelijke termijn als er niets voorzien is), is het mogelijk dat de rechtshandeling zelf of de wet voorziet in de herroepelijkheid. Bijvoorbeeld in het nieuw wetsvoorstel van 3 april 2019 verwijst men ook naar de mogelijkheid om te voorzien in een herroepingsrecht bij aanbod en aanvaarding (artikel 5.26 BW) De inwerkingtreding van het nieuw artikel aangaande het aanbod en de aanvaarding is voorzien voor op de eerste dag van de achttiende maand na die waarin ze is bekendgemaakt in het Belgisch Staatsblad.