De voorwaarden van een wettelijke samenwoning.
Wat zijn de voorwaarden om een wettelijke samenwoning aan te gaan? U moet een aantal materiële voorwaarden naleven en ook een bepaalde procedure volgen. We gaan in deze tekst op beide verder in!
De grondvoorwaarden voor een wettelijke samenwoning.
De wettelijke samenwoning is enkel mogelijk tussen twee personen.
De wettelijke samenwoning is enkel mogelijk tussen twee personen. Een groep mensen kan deze samenlevingsvorm niet aangaan. Het geslacht en de verwantschap spelen geen rol. De huwelijksverboden tussen de aanverwanten gelden hier niet.
De twee personen die de wettelijke samenwoning aangaan, moeten in leven zijn.
De twee personen die de wettelijke samenwoning aangaan, moeten in leven zijn. In België is dit dus niet meer mogelijk na de dood. Hierop bestaan geen uitzonderingen. Het blijft dus ook onmogelijk om de wettelijke samenwoning aan te gaan indien de persoon overlijdt na de verklaring aan de ambtenaar van de burgerlijke stand maar voor de vermelding van de verklaring in het bevolkingsregister.
De wettelijke samenwoners moeten handelingsbekwaam zijn.
De wettelijke samenwoners moeten handelingsbekwaam zijn. Dit betekent dat ze in staat moeten zijn om contracten op te stellen. Voor beschermde meerderjarige personen is er een toestemming van de vrederechter nodig (art. 492/1, § 1, derde lid, 10° BW). Bovendien moeten ze op hetzelfde adres ingeschreven zijn.
Er is een leeftijdsvereiste van achttien jaar. Men staat geen uitzonderingen toe. Dit betekent dat ontvoogde minderjarigen geen wettelijke samenwoning kunnen aangaan. Bij het huwelijk is dit wel mogelijk. In België bestaat er geen grens op een eventueel leeftijdsverschil. Zeer grote leeftijdsverschillen kunnen wel wijzen op een schijnwettelijke samenwoning.
De personen mogen niet gehuwd zijn of verbonden zijn door een andere wettelijke samenwoning.
De personen mogen niet gehuwd zijn. Ze mogen ook niet door een andere wettelijke samenwoning verbonden zijn. Het maakt niet uit met wie men gehuwd is. Het huwelijk van minstens een van de twee zal de wettelijke samenwoning onmogelijk maken. Enkel een bestaand huwelijk vormt een beletsel. Het is dus mogelijk dat de twee ex-echtgenoten van hetzelfde huwelijk met elkaar wettelijk gaan samenwonen. Deze regeling werkt maar in één richting. Dus als iemand wil huwen, dan vormt de wettelijke samenwoning geen beletsel. Die samenwoning zal automatisch beëindigen indien men huwt. Iemand die een wettelijke samenwoning beëindigd heeft, kan nadien weer met dezelfde persoon de wettelijke samenwoning aangaan.
Wederzijdse toestemming.
De wettelijke samenwoning is een contract. Dit betekent dat alle regels voor de totstandkoming van een contract ook hier gelden. De toestemming is daarvan een voorwaarde. Met die toestemming stemmen de wettelijke samenwoners in om wettelijk samente wonen. Enkel de personen die aan de hierboven beschreven voorwaarden voldoen kunnen die toestemming geven. Wilsonbekwame en onbekwame personen kunnen hun toestemming niet geven. Denk bijvoorbeeld aan dronkenschap of geestesstoornissen.
De toestemming tot de wettelijke samenwoning moet door de beide partijen gegeven worden. De toestemming moet in persoon gegeven worden. Vertegenwoordiging is niet mogelijk. De wettelijke vertegenwoordiger van een minderjarige of beschermde meerderjarige kan de toestemming niet geven. Voor de beschermde meerderjarige zal de vrederechter een machtiging kunnen geven. De minderjarige kan op geen enkele manier de wettelijke samenwoning aangaan.
Net zoals bij het huwelijk is de wettelijke samenwoning niet geldig indien een van de twee partijen enkel de intentie heeft om een verblijfsrechtelijk voordeel te verkrijgen. In dit geval ontbreekt de toestemming. Dit is de zogenaamde schijnwettelijke samenwoning. Deze wordt strafrechtelijk gesanctioneerd (art.79 ter vreemdelingenwet).
De toestemming kan ook gebrekkig zijn. Dan spreekt men van wilsgebreken. Voor dwaling en bedrog geldt het klassieke verbintenissenrecht. Er is geen apart regime zoals bij het huwelijk. Benadeling is niet mogelijk. De wettelijke samenwoning is niet geldig indien een van de partijen zijn toestemming onder geweld of bedreiging gaf.
Procedurele voorwaarden.
Afgifte van een verklaring van wettelijke samenwoning aan de ambtenaar van de burgerlijke stand.
De twee partijen moeten een schriftelijke verklaring aan de ambtenaar van de burgerlijke stand overhandigen. Dit moet bij de ambtenaar van de gemeenschappelijke woonplaats gebeuren. De ambtenaar zal een ontvangstbewijs afleveren.
De verklaring moet de door de wet voorgeschreven gegevens bevatten. Het gaat om de volgende gegevens:
- Datum
- Naam, voornaam, geboortedatum en geboorteplaats van de partijen
- Handtekening
- Gemeenschappelijke woonplaats
- Vermelding van de wil
- Vermelding dat men de toepasselijke wettelijke bepalingen kent
Vermelding van de verklaring van de wettelijke samenwoning in het bevolkingsregister.
Na ontvangst van de verklaring van wettelijke samenwoning zal de ambtenaar nagaan of alle wettelijke voorwaarden zijn nageleefd. Indien die zijn nageleefd, zal hij de verklaring in het bevolkingsregister vermelden. Op de uittreksels van het bevolkingsregister zal deze verklaring vermeld zijn.
Het einde van de wettelijke samenwoning.
Vijf mogelijke beëindigingswijzen van de wettelijke samenwoning.
De wettelijke samenwoning kan op vijf verschillende manieren eindigen:
- De wettelijke samenwoning zal automatisch eindigen indien een van de twee partijen in het huwelijk treedt.
- De samenwoning eindigt indien iemand van de partijen overlijdt.
- Een van de partijen kan eenzijdig door de afgifte van een schriftelijke verklaring aan de ambtenaar van de burgerlijke stand de wettelijke samenwoning beëindigen. De toestemming van de andere partij is niet nodig.
- De samenwoners kunnen ook samen de samenwoning beëindigen. Ze zullen dit kunnen doen daar een schriftelijke verklaring aan de ambtenaar van de burgerlijke stand af te geven.
- Tenslotte kan men de wettelijke samenwoning nietig laten verklaren. Dit is mogelijk indien er wilsgebreken zijn. Hetzelfde geldt voor de "schijnwettelijke samenwoning".
Alles over de wettelijke samenwoning
Alles over de feitelijke samenwoning