Een verbintenis afgescheiden van haar oorzaak.
Opdat een overeenkomst rechtsgeldig tot stand kan komen, moet zij een oorzaak hebben. De oorzaak is één van de geldigheidsvereisten van een overeenkomst. Op de principiële vereiste van een oorzaak bestaat een uitzondering: in sommige gevallen stelt de Wet dat de overeenkomst (of de verbintenis) als handeling op zichzelf kan bestaan en van haar oorzaak kan worden gescheiden. Dit soort verbintenissen noemt men dan een abstracte verbintenis. De verbintenis heeft wel een oorzaak, maar wordt ervan gescheiden of geabstraheerd.
De wisselbrief.
Het prototype van een abstracte verbintenis die de wet voorziet, is de wisselrechtelijke of cambiaire verbintenis van de acceptant van een wisselbrief. Deze abstracte verbintenissen worden vaak gebruikt om de vlotheid van het handels- en betalingsverkeer te faciliteren. Maar ook buiten de uitdrukkelijk in de wet voorziene gevallen kunnen contractpartijen abstracte verbintenissen in het leven roepen. Enerzijds kan het abstract karakter uit de aard van een bij wet erkende rechtshandeling voortvloeien. Daarnaast komen in het internationale handelsverkeer abstracte verbintenissen voor, meer bepaald het documentair krediet en de bankgarantie op eerste verzoek.
De bankgarantie op eerste verzoek als voorbeeld van een abstracte verbintenis.
A en B sluiten een contract. A is de leverancier van bouwmaterialen. B is de partij aan wie die materialen moeten worden geleverd. B wil zeker zijn dat A zijn leveringsplicht nakomt en wilt een zekere garantie inbouwen. A en B kunnen dan afspreken dat in het geval A zijn leveringsplicht niet (tijdig) nakomt, de bank op het eerste verzoek van B een geldsom uitbetaalt aan B, waarvoor A moet opdraaien. Het is dus eigenlijk een abstracte overeenkomst want de bank heeft niks te maken met dat contract. De bank moet enkel betalen aan B als B kan bewijzen dat A niet tijdig heeft geleverd. De garantieverbintenis van de bank bestaat los van het oorspronkelijk contract. Zij vindt haar oorzaak in het initieel contract tussen A en B. De geldigheid van dergelijke verbintenissen wordt niet betwist.