Bedrog.
Er is sprake van bedrog wanneer één van de partijen bij de sluiting van het contract ‘kunstgrepen’ aanwendt (materieel element) en bewust (psychologisch element) de wederpartij doet dwalen, zonder dewelke zij haar/zijn toestemming niet zou hebben verleend. In dit geval kan de wederpartij de vernietiging van de overeenkomst vorderen.
Bedrog is één van de wilsgebreken, naast geweld, en dwaling, en kan aanleiding geven tot nietigheid van de overeenkomst.
Hoofdbedrog versus incidenteel bedrog.
De nietigheid van de overeenkomst kan slechts worden toegestaan indien het bedrog doorslaggevend was. Dit betekent dat de bedrogen contractpartij zonder het bedrog niet zou gecontracteerd hebben (hoofdbedrog). Wanneer het bedrog enkel tot gevolg heeft dat de bedrogen partij de overeenkomst tegen minder bezwarende voorwaarden zou hebben gesloten (incidenteel bedrog), dan kan men enkel een schadevergoeding vorderen.
Wat zijn de voorwaarden om de nietigheid op grond van bedrog te kunnen bekomen?
Vereist is dat het bedrog uitgaat van de contractuele wederpartij. Wanneer het bedrog uitgaat van een derde, dan is er geen grond tot vernietiging, maar kan men eventueel wel aanspraak maken op een schadevergoeding ten laste van de derde op basis van de artikelen 1382-1383 BW. Bij lastgeving worden de handelingen van een vertegenwoordiger aan de contractant toegerekend, terwijl het anderzijds voor vernietiging volstaat dat de tegenpartij medeplichtig was aan het bedrog van een derde.
Indien men wil spreken van bedrog, dan moet de contractuele wederpartij bovendien ter kwade trouw zijn. Dit betekent m.a.w. dat hij/zij de andere contractpartij in dwaling heeft gebracht om zijn/haar toestemming te verkrijgen. Kwade touw wordt niet vermoed. De partij die zegt bedrogen te zijn moet die kwade trouw van de tegenpartij bewijzen. Dit bewijs kan men leveren met alle middel van recht, vermoedens inbegrepen.
De dwaling die ontstaat in hoofde van de benadeelde partij moet niet verschoonbaar zijn. Dit houdt in dat de kwade trouw van de bedriegende partij niet ongedaan gemaakt wordt door een zelfs zware of onverschoonbare nalatigheid of onvoorzichtigheid van de bedrogen contractpartij. Het is aan de rechter om beide fouten tegen elkaar af te wegen en eventueel te concluderen dat , in de plaats van vernietiging van de overeenkomst, het behoud ervan met een schadevergoeding ten laste van de bedriegende partij, meer aangewezen is.
Wanneer men informatie gaat verzwijgen, kan dit in bepaalde omstandigheden een vorm van bedrog uitmaken, met name wanneer de partij de verplichting had te spreken en bewust zweeg. De rechtspraak kwalificeert eveneens het opzettelijk misbruiken van de hoge leeftijd of de geesteszwakte van de medecontractpartij als bedrog.
Een voorbeeld:
Wanneer de verkoper van een stuk grond verzwijgt dat, ingevolge de geldende verkavelingsvoorwaarden, een deel van de grond gratis aan de gemeente zal moet worden afgestaan, dan is er sprake van bedrog.