Wat is persoonlijke subrogatie?

Wat is subrogatie?

Subrogatie of indeplaatsstelling betekent in de ruime zin van het woord dat ofwel een persoon, ofwel een zaak in de plaats komt van een andere persoon of zaak.  Er zijn twee soorten van subrogatie: persoonlijke subrogatie en zakelijke subrogatie.

Wat is persoonlijke subrogatie?

Men spreekt van persoonlijke subrogatie (indeplaatsstelling) wanneer een persoon die een schuldeiser heeft betaald de rechtspositie van deze schuldeiser inneemt.  Die persoon die de schuldeiser heeft betaald, is een derde die in de plaats komt van de schuldeiser (betaling met indeplaatsstelling).  In ons Burgerlijk Wetboek vindt men de bepalingen omtrent de persoonlijke subrogatie terug in de artikelen 1249, 1250, 1251 en 1252 van het Burgerlijk Wetboek.

Normaal is het gevolg van een betaling dat de schuld uitdooft, of deze schuld nu betaald wordt door de schuldenaar, of door een derde, betaald is betaald.  Maar in een aantal gevallen bepaalt de wet dat de schuld toch blijft voortbestaan.  Persoonlijke indeplaatsstelling is enkel mogelijk krachtens de wet (wettelijke subrogatie) of op basis van een overeenkomst (conventionele subrogatie).

De derde die de schuldeiser betaalt, noemt men de “solvens”, en deze treedt in de rechten van de schuldeiser (treedt “in de sloefen”) zodat deze derde zich kan beroepen op eventuele persoonlijke of zakelijke zekerheidsrechten waarmee de schuldvordering is uitgerust.

Betaling en overdracht van schuldvordering.

Juridisch geanalyseerd, bestaat de persoonlijke subrogatie uit twee rechtsfiguren:

• De betaling;
• Een overdracht van schuldvordering.

De derde betaalt de schuldeiser, waardoor de schuld van de debiteur ten overstaan van de schuldeiser uitdooft.  Langs de zijde van de schuldvordering is er sprake van een overdracht van schuldvordering door de schuldeiser aan de derde.  Deze derde ontvangt deze schuldvordering in de staat waarin deze zich bevindt, met alle voordelen, maar ook met alle nadelen: zo neemt de overnemende derde alle rechten, vorderingen, zekerheden over, maar ook de eventuele gebreken en excepties verbonden aan de schuldvordering.

Een persoonlijke subrogatie is echter niet geheel gelijk te stellen met een overdracht van schuldvordering, zowel wet betreft de totstandkoming als wat de gevolgen betreft:

• Overdracht van schuldvordering veronderstelt steeds het akkoord van de schuldeiser, bij persoonlijke subrogatie zijn er gevallen waar geen akkoord van de schuldeiser vereist is (wettelijke subrogatie).
• De formaliteiten van art. 1690 e.v. BW zijn niet toepasselijk op de persoonlijke subrogatie.
• Persoonlijke indeplaatsstelling veronderstelt steeds een betaling, hetgeen bij overdracht van schuldvordering niet het geval is.

Wat zijn de voorwaarden opdat er sprake kan zijn van persoonlijke subrogatie?

Opdat er sprake kan zijn van wettelijke of conventionele subrogatie, moeten minstens de volgende voorwaarden vervuld zijn:

1. Er moet een bestaande schuld zijn (cfr. artikel 1235 eerste lid BW);
2. De betaling van de schuld moet effectief zijn en gebeuren aan een schuldeiser die bekwaam is de betaling in ontvangst te nemen.  Zo zal een loutere belofte tot betaling onvoldoende zijn, net zo min als een betaling aan een onbekwaam persoon.
3. De betaling moet steeds gebeuren door een derde, die de schuld van een ander betaalt, dus niet zijn eigen schuld.