Toetredingscontracten.
Een toetredingscontract is een overeenkomst gesloten tussen twee partijen, waarbij de ene (zwakkere) partij geen zeggenschap heeft over de inhoud van het contract en waarbij die inhoud in feite op een eenzijdige manier wordt vastgesteld door de andere (sterkere) partij. De zwakkere partij heeft enkel de keuze om het contract te aanvaarden of ervan af te zien.
Deze keuze is echter zeer relatief, wanneer het gaat over noodzakelijke goederen of diensten, bijvoorbeeld contracten i.v.m. water of elektriciteit. Hier doet men in grote mate afbreuk aan de wilsautonomie van partijen. De overheid kan nochtans preventief optreden door bijvoorbeeld voorwaarden op te leggen, waarin de gerechtvaardigde belangen van de consumenten voldoende aan bod komen.
In dergelijke toetredingscontracten komen meestal standaardbedingen voor. Dit zijn voorgedrukte clausules die identiek zijn in alle door de sterkere partij afgesloten gelijkaardige overeenkomsten. In de volksmond worden dit ook wel de ‘kleine lettertjes’ genoemd. Deze zijn rechtsgeldig zélfs wanneer de andere partij die clausules niet gelezen of begrepen heeft.
Hoewel er vaak geen sprake is van een reële toestemming, aanvaardt men toch de geldigheid van dergelijke standaardbedingen en toetredingscontracten. Standaardbedingen komen vaak voor wanneer een professionele partij een groot aantal overeenkomsten sluit. Handelaars kunnen bijvoorbeeld hun algemene voorwaarden ook afdrukken op de achterzijde van hun factuur.
De bescherming van de "zwakkere" partij.
Hoewel het uitganspunt erin bestaat dat toetredingsovereenkomsten op dezelfde wijze worden behandeld als gewone contracten, zal de rechter toch steeds proberen om de zwakkere partij tegemoet te komen. De meest geschikte optie bestaat erin de zwakkere partij preventief te gaan beschermen Dit kan men doen door bijzondere wetsbepalingen op te stellen of door op voorhand over de inhoud van de overeenkomst afspraken te gaan maken tussen de sterkere partij en een vereniging of groepering, bijvoorbeeld een consumentenvereniging.
Naast de algemene beperkingen heeft de wetgever een aantal bedingen als onrechtmatig en bijgevolg verboden gesteld. Zo vinden we in het Wetboek van Economisch Recht de regels rond de onrechtmatige bedingen terug (art. VI 82 e.v. WER).
De algemene voorwaarden moeten voor de contractsluiting aan een contractspartij ter kennis worden gebracht of er moet een reële mogelijkheid tot kennisname geweest zijn. Bovendien moeten de algemene voorwaarden door de andere partij aanvaard worden. Of de consument redelijkerwijze de mogelijkheid gehad heeft om kennis te nemen van die algemene voorwaarden, wordt door de rechter in geval per geval beoordeeld. Hij zal hierbij rekening houden met de beschikbaarheid, de zichtbaarheid, leesbaarheid en de begrijpbaarheid van de algemene voorwaarden.