Medische attesten voor rijgeschiktheid bestuurders – zijn die terugbetaalde kosten een vorm van verloning ?

Een medisch onderzoek is een sociaal voordeel dat een vorm van verloning uitmaakt

Een medisch onderzoek wordt fiscaal aanzien als een sociaal voordeel dat een vorm van verloning uitmaakt voor een werknemer.

Het wetboek van inkomstenbelastingen staat argwanend tegenover mogelijkheden voor werkgevers om bedrijfsvoorheffing en sociale bijdragen te ontlopen door hun werknemers allerlei voordelen te betalen in plaats van belastbaar loon.

Er zijn een hele reeks van bepalingen die allerlei uitgaven die geen loon zijn maar worden betaald door de werkgever als belastbaar loon aanduiden.  Dat is dan een zogenaamd wettelijk vermoeden.  Soms laat de wetgever dan het bewijs toe dat het toch geen loon betreft, soms niet.  Het artikel 36 WIB voert een algemeen vermoeden in dat alle voordelen die niet in geld worden uitbetaald gelden als loon ten belope van het verkregen voordeel. Dergelijk vermoed loon wordt soms ook benoemd als een ‘sociaal voordeel’.

Een werkgever die het medisch onderzoek voor zijn werknemer betaalt valt onder deze bepaling inzake sociale voordelen.  Echter is er een algemene uitzondering op die regel.  Zo bepaalt artikel 38, eerste lid, 11° b) WIB dat voordelen die niet de aard van een werkelijke bezoldiging hebben niet als loon moeten worden aangemerkt.

De discussie met de controle gaat dan over de vraag of de kosten voor medische onderzoeken die door de werkgever worden betaald onder die algemene uitzonderingsregeling kunnen vallen. 

De kosten betaald voor een periodiek medisch onderzoek zijn vrijgesteld.

Er bestaat ook heel veel discussie over veel andere wetsartikelen van het wetboek van inkomstenbelastingen.  Daarom werd een speciale dienst opgericht waarbij men terecht kan met vragen om uitleg over de wet alvorens er een controle gebeurt: de dienst van voorafgaande beslissingen geeft dan aan hoe de fiscale wet in dat geval moet worden uitgelegd. 

In een beslissing van 22 augustus 2017 (Voorafgaande Beslissing nr. 2017.365) werd door die dienst geantwoord dat kosten voor een periodiek medisch onderzoek dat om de drie à vijf jaar gebeurt, die door de werkgever systematisch worden betaald voor zijn werknemers met minstens twee jaar anciënniteit onder die uitzonderings-bepaling kunnen vallen en daarom niet als loon worden aanzien voor die werknemer.   

Daarmee is de vraag niet beantwoord wat er in andere gevallen dan dat specieke geval kan en niet kan.  Doordat de medische onderzoeken voor rijgeschiktheid ook periodiek zijn en van toepassing op een categorie van werknemers kan op basis van deze beslissing worden gesteld dat in principe  - lees echter verder – deze kosten ook onder de uitzondering van artikel 38, eerste lid, 11° WIB vallen. 

De betaalde kosten door de werkgever voor periodieke medische onderzoeken voor alle of een categorie van de werknemers gelden dan niet als loon voor de betrokken werknemers.

Gevolgen voor de werkgever.

Er is een ander artikel in het wetboek van inkomstenbelastingen dat om de hoek komt kijken wanneer een werkgever de medische kosten van zijn werknemers betaalt en deze een sociaal voordeel vormen dat niet als loon kan worden aanzien in toepassing van artikel 38, eerste lid, 11° WIB.

Om het toekennen van dergelijke voordelen te ‘ontraden’ voorzien het artikel 53,14° WIB in een ander wettelijk vermoeden; deze kosten zijn niet aftrekbaar voor de werkgever.  De achterliggende gedacht is dat de fiscale wetgever oordeelt dat als een uitgave niet kan worden belast bij de begunstigde het niet aan de schatkist is om cadeau’s te gaan financieren door deze fiscaal aftrekbaar te houden.

Dit betekent dat de (terug)betaalde kosten van het medisch onderzoek niet kunnen worden afgetrokken door de werkgever.

In de commentaren die de fiscale administratie geeft bij het artikel 53, 14° WIB wordt echter meegegeven dat op die regel een uitzondering wordt getolereerd indien het voordeel dat in toepassing van artikel 38, eerste lid, 11° WIB niet als loon werd aanzien, werd betaald voor (Comm.WIB. 53/214 ) ondermeer :

“4° het voordeel uit een ter uitvoering van een arbeidsreglement ingesteld economaat of kledingfonds of uit een medische of farmaceutische dienst waarbij het personeel verplicht is aangesloten;”

 Men zou kunnen stellen dat de (terug)betaalde kosten voor periodieke medische onderzoeken inzake rijgeschiktheid toch aftrekbaar zijn omdat die werknemers verplichtend aan een medische controle moeten worden onderworpen en dus moeten worden beschouwd als aangesloten bij een medische dienst.

Het blijft echter een discussie en mogelijks zal de controleur deze uitzondering strikt willen toepassen en de aftrekbaarheid toch weigeren indien er geen contract van aansluiting kan worden voorgelegd.  Het is dan aan de werkgever om op dat punt zijn papieren op voorhand in orde te hebben en een collectieve aansluitingsovereenkomst in zijn lade te hebben liggen indien hij die betaalde kosten wil aftrekken van zijn belastbare inkomsten.

Is er een andere kijk mogelijk ?

In het besproken antwoord van de dienst voor de voorafgaande beslissingen werd echter ook nog meegegeven dat dit antwoord enkel geldt indien het geen ‘normale’ medische controle betreft die verplichtend is in de betrokken sector. 

Daaruit kan worden afgeleid dat doordat een verplichting hier wel speelt om medische onderzoeken inzake rijgeschiktheid te ondergaan, er om te beginnen geen sprake is van een sociaal voordeel in de zin van het artikel 36 WIB zodat de gehele regeling die hiervoor werd besproken niet geldt. 

In dat geval zijn de medische kosten die de werkgever betaalt voor het verplicht medisch attest van rijgeschiktheid voor zijn taxi-bestuurders geen voordeel dat geldt als loon en kunnen deze steeds als beroepskosten worden afgetrokken door de werkgever in toepassing van artikel 49 WIB.  De werkgever betaalt immers deze kosten opdat de chauffeur mag blijven rijden om zo belastbare inkomsten te bekomen.

Kan men dan niet stellen dat dit steeds het geval is voor elk medisch onderzoek dat een werknemer ondergaat?  Zoals hiervoor uitgelegd spelen dan de wettelijke vermoedens van artikel 36 WIB.  De bemerking van de dienst voorafgaande beslissingen dat het verleende antwoord om de (terug)betaalde kosten voor periodiek medische onderzoeken te aanzien als een uitzondering in toepassing van artikel 38, eerste lid , 11° b) WIB niet geldt voor verplichte medische onderzoeken, laat toe om daaruit af te leiden dat voor sectoraal verplichte periodieke medische onderzoeken er geen uitzondering op de regel moet worden gemaakt.  Dit omdat die regel dan niet van toepassing is; er is gewoonweg geen voordeel dat wordt verleend aan de werknemer.

En wat met zelfstandige bestuurders ?

De besproken regeling geldt enkel voor werknemers.  Zelfstandige bestuurders betalen zelf hun medische kosten. Doordat de kosten voor het periodiek medisch onderzoek van rijgeschiktheid noodzakelijk zijn om belastbare inkomsten te kunnen blijven behalen, zijn deze steeds aftrekbaar als beroepskosten in toepassing van de algemene regels van artikel 49 WIB.  Indien zij die kosten kunnen verhalen op een vaste contractant zijn deze terugbetalingen van kosten belastbare inkomsten voor hen.