Hoe wordt bij echtscheiding de eigen inbreng in de woning gewaardeerd?

U heeft meer geïnvesteerd in de aangekochte woning dan uw echtgenoot?

U heeft tijdens uw huwelijk eigen gelden geïnvesteerd in de gemeenschappelijke woning. M.a.w. de inbreng van de beide echtgenoten is niet gelijk, zodat men de waarde van de woning  niet eenvoudigweg kan delen door twee. U heeft in principe recht op een vergoeding voor uw eigen inbreng. Maar hoe wordt deze vergoeding bepaald. Heeft u recht op het nominaal geïnvesteerde bedrag of heeft u ook recht op de meerwaarde?

De vereffening en de verdeling van het huwelijksstelsel.

Elke echtscheiding veronderstelt een verdeling van de aanwezige bezittingen van de echtgenoten. Dit is ook het geval bij een echtscheiding door onderlinge toestemming. In het jargon spreekt men van de vereffening en de verdeling van het huwelijksvermogensstelsel. 

In functie van het gekozen huwelijksstelsel hebben echtgenoten meerdere vermogens. Zo is er steeds het eigen vermogen van elk van de beide echtgenoten. Daarnaast is er ook een gemeenschappelijk vermogen, de “huwgemeenschap”, wanneer u gekozen heeft voor het wettelijk stelsel of een vorm van gemeenschapsstelsel.

Telkens wanneer er zich tussen deze vermogens een bepaalde vermogensverschuiving voordoet, is het “verrijkte” vermogen een vergoeding verschuldigd aan het “verarmde” vermogen.

De artikelen 1432 tot en met 1438 uit het Burgerlijk Wetboek bepalen hoe u de vergoedingsrekeningen dient op te stellen.  

Het antwoord op de vraag of u recht heeft op de terugbetaling van het nominaal bedrag van uw inbreng dan wel op de meerwaarde, vindt u terug in artikel 1435 van het Burgerlijk Wetboek.

Nominaal bedrag of meerwaarde?

Artikel 1435 van het Burgerlijk Wetboek bepaalt nauwkeurig de vergoeding waarop u recht heeft in geval van een eigen inbreng in uw huwelijk.

U heeft recht op vergoeding van de door u geleden verarming. In principe betekent dit dat u recht heeft op minstens het nominale bedrag van uw inbreng. 

Maar dit principe geldt niet altijd. Wanneer uw inbreng heeft gediend tot het verkrijgen, het in stand houden of het verbeteren van een goed, moet de (nominale) vergoeding geherwaardeerd worden. Bij de bepaling van uw vergoeding moet men rekening houden met de waardevermeerdering van het goed waarop uw inbreng betrekking heeft. 

Om tot een dergelijke herwaardering over te gaan, moeten de geïnvesteerde gelden werkelijk hebben gediend voor de verkrijging, de instandhouding of de verbetering van een goed. Een rechtstreeks oorzakelijk verband tussen de investering van de gelden enerzijds en de verkrijging, de instandhouding of de verbetering van een goed anderzijds is aldus vereist. Indien hiervan geen sprake is, kan slechts het nominale bedrag aan vergoeding verschuldigd zijn. 

Een voorbeeld.

Uw ouders hebben u tijdens uw huwelijk een bedrag geschonken van 50.000 EUR. Deze schenking is een eigen goed, maar u wendt deze som aan voor de betaling van de renovatiewerken aan de gezinswoning, die tot de huwgemeenschap behoort. In vele gevallen zorgt deze (gedeeltelijke) renovatie voor een meerwaarde van de woning.  In ons voorbeeld hebben de echtgenoten de woning aangekocht voor 200.000 EUR. Na renovatie is de woning er 300.000 EUR waard. De meerwaarde bedraagt aldus 100.000  EUR.

De echtgenoten beslissen om te scheiden en in de woning wordt verkocht voor 300.000 EUR. 

U beroept zich op artikel 1435 B.W. en bewijst dat uw geïnvesteerde, eigen vermogen gediend heeft voor de instandhouding of de verbetering van de woning. 

In dat geval heeft u géén recht op het bekomen van het nominale bedrag van 50.000 EUR dat u geïnvesteerd heeft in de woning, maar op een bedrag van 75.000 EUR. Hoe komt men aan dit bedrag? 

U dient uw nominale inbreng te vermenigvuldigen met de huidige waarde van de woning, om dit product vervolgens te delen door de oorspronkelijke waarde van de woning. In ons voorbeeld geeft dit dan de volgende berekening:   

(50.000 EUR x 300.000 EUR) / 200.000 EUR

U kan bijgevolg aanspraak maken op een bedrag van 75.000 EUR gelet op de waardevermeerdering van de woning.

Wat met een lening aangegaan door het ene vermogen maar terugbetaald met gelden van een ander vermogen?

Het Hof van Cassatie heeft in een arrest van 24 februari 2011 geoordeeld dat het terugbetalen door het gemeenschappelijk vermogen van een eigen lening van één van de echtgenoten, aangegaan met het oog op het verwerven, het in stand houden of het verbeteren van een eigen (onroerend) goed, ook aanleiding geeft tot een geherwaardeerde vergoeding op basis artikel 1435 B.W.

Bij het berekenen van de vergoeding dient aldus rekening te worden gehouden met de gerealiseerde meerwaarde van het eigen onroerend goed. 

In dergelijk geval volstaat het dat de lening werd afgesloten ‘met het oog op de verwerving, de instandhouding of de verbetering van een goed, ook al staat de investering van de gelden uit het vergoedingsgerechtigde vermogen (de terugbetaling) zelf niet in een rechtstreeks oorzakelijk verband met de verwerving, de instandhouding of de verbetering van het goed van het vergoedingsplichtige vermogen.  Strict genomen klopt het inderdaad dat de terugbetaling van de lening door het vergoedingsgerechtigde vermogen niet dient voor de verwerving van het goed, maar is het daarentegen het bedrag dat het vergoedingsplichtige vermogen heeft geleend, dat gezorgd heeft voor de verwerving van het goed.

Gaat het over de terugbetaling van een lening, dan moet er dus geen rechtstreeks oorzakelijk verband bestaan tussen enerzijds de verwerving, de instandhouding of de verbetering van het goed van het vergoedingsplichtige vermogen en anderzijds de investering van de gelden uit het vergoedingsgerechtigde vermogen. Wat telt is dat er een oorzakelijk verband is tussen de verwerving, de instandhouding of de verbetering van het goed van het vergoedingsplichtige vermogen en de lening die met gelden uit het vergoedingsgerechtigde vermogen wordt terugbetaald. 

Er bestaat aldus de mogelijkheid om een herwaardering te vorderen in geval een terugbetaling van een lening, aangegaan ‘met het oog op de verwerving, de instandhouding of de verbetering van een goed’.