Wanneer de ouders het niet eens geraken over de familienaam, of indien zij geen keuze hebben gemaakt, zal een kind geboren vanaf 1 januari 2017 een dubbele familienaam verkrijgen, in alfabetische volgorde. Deze nieuwe regeling vervangt de regel die voorzag dat het kind in die gevallen nog de familienaam van de vader (of van de meemoeder) droeg. Voorwaarde is wel dat de afstamming van vaderszijde én van moederszijde gelijktijdig vast staat.
Dit is de nieuwe zogenaamde default-regeling die vanaf 1 januari 2017 in werking is getreden (Wet van 25 december 2016 "tot wijziging van de artikelen 335 en 335ter van het Burgerlijk Wetboek betreffende de wijze van naamsoverdracht aan het kind").
Thans zal een kind bij ruzie tussen de ouders over de familienaam of bij afwezigheid van keuze een dubbele familienaam krijgen in alfabetische volgorde.
Niet kiezen zal dus óók leiden tot de dubbele familienaam! Hiermee heeft de wetgever ouders willen aanmoedigen om expliciet een keuze te maken en hun verantwoordelijkheid op te nemen. De wilsautonomie is de regel en moet volgens minister van Justitie Koen Geens aangemoedigd worden.
Ouders worden gedwongen om niet alleen na te denken over de voornaam van hun kind, maar óók over de familienaam.
Vier mogelijke familienamen.
Vanaf 1 januari 2017 zal een kind een dubbele familienaam krijgen indien de ouders geen keuze maken of het niet eens geraken. Er bestaan nog steeds vier mogelijkheden voor de ouders.
Een voorbeeld kan dit verduidelijken:
Ann Peeters is moeder, Jan Janssens is vader (we gaan er hier vanuit dat het ouderschap van vader én moeder gelijkertijd wordt vastgesteld).
Hun dochter Els kan dan heten:
- Els Janssens
- Els Peeters
- Els Janssens Peeters
- Els Peeters Janssens
Indien de ouders géén keuze maken of indien de ouders het niet eens zijn, zal Els de dubbele familienaam krijgen, waarbij de familienamen in alfabetische volgorde worden geplaatst:
Els Janssens Peeters.
Als beide ouders een naam hebben die met dezelfde letter begint, moet rekening gehouden worden met de tweede letter van de naam (en zo verder als de volgende letters ook dezelfde zijn). Het kind van de heer De Pauw en mevrouw De Wolf zal bij onenigheid of gebrek aan keuze De Pauw De Wolf heten, omdat de "p" vóór de "w" komt in het alfabet.
Wat met twee ouders met een dubbele familienaam?
Wij denken al een beetje vooruit: wat met ouders die beiden een dubbele familienaam hebben?
Ouders kunnen maar één (enkelvoudige) naam doorgeven aan hun kind, wat inhoudt dat kinderen in totaal niet méér dan twee familienamen kunnen hebben.
In dergelijke gevallen zal het kind één dubbele naam krijgen: ouders dienen te kiezen welk deel van hun dubbele naam ze doorgeven aan hun kind.
Indien Els Janssens Peeters en Piet De Coninck De Brabander later hun zoontje Ruben een naam geven, kiezen zij zelf welk deel ze doorgeven aan hun zoontje en in welke volgorde de namen zullen staan:
- Ruben Janssens De Coninck
- Ruben Janssens De Brabander
- Ruben Peeters De Coninck
- Ruben Peeters De Brabander
- Ruben De Coninck Janssens
- Ruben De Coninck Peeters
- Ruben De Brabander Janssens
- Ruben De Brabander Peeters
Indien Els geen keuze maakt, zal de naam die alfabetisch het eerste komt, worden doorgeven: Janssens.
Ruben zal dus bij gebrek aan keuze of onenigheid van zijn ouders Ruben De Brabander Janssens heten. Enerzijds zal men bij de moeder en de vader de naam nemen die alfabetisch eerst komt en anderzijds zal men tussen deze twee familienamen ook een alfabetische volgorde hanteren.
Eén ouder met dubbele familienaam, één ouder met één familienaam.
In dergelijk geval draagt het kind de familienaam van de vader (of meemoeder), de moeder ofwel een samengestelde naam.
Bij ouders waarvan één van hen nog één familienaam heeft, zal men dus nog één familienaam kunnen behouden. Dit betekent dat men misschien nog geruime tijd enkele familienamen zal behouden.
Opgelet, als men géén keuze maakt, zal de dubbele familienaam wél de regel worden!
Een voorbeeld:
Els Janssens Peeters is de moeder, Piet De Coninck de vader. De ouders hebben dan de keuze tussen:
- Ruben Janssens Peeter (naam moeder)
- Ruben De Coninck (naam vader)
- Ruben Janssens De Coninck
- Ruben De Coninck Janssens
- Ruben Peeters De Coninck
- Ruben De Coninck Peeters
Bij gebrek aan keuze of onenigheid zal het kind Ruben De Coninck Janssens heten.
Wat met meemoeders?
Voorheen droeg het kind de naam van de meemoeder (niet-drager van het kind). Thans zal het kind ook de dubbele familienaam in alfabetische volgorde dragen indien de moeder en de meemoeder het niet eens geraken of geen keuze maken.
Juridische achtergrond: vaders wil mocht niet langer wet zijn...
Deze wetswijziging is het gevolg van twee arresten van het Grondwettelijk Hof van 14 januari 2016 en 14 december 2016, waarbij het Hof oordeelde dat de regel dat het kind de naam van de vader (of meemoeder) moet krijgen als default-regel, strijdig is met de grondwet.
Het Hof gaf de wetgever nog de tijd tot en met 31 december 2016 om een nieuwe regeling aan te nemen.
Grondwettelijk Hof nr. 2/2016, 14 januari 2016
Het Grondwettelijk Hof oordeelde in zijn arrest van 14 januari 2016 dat "noch de traditie, noch de wil om geleidelijk vooruitgang te boeken kunnen worden geacht zeer sterke overwegingen te zijn die een verschil tussen de vaders en de moeders verantwoorden wanneer er onenigheid tussen de ouders of afwezigheid van keuze is, terwijl de doelstelling van de wet erin bestaat de gelijkheid van mannen en vrouwen te verwezenlijken.”
Grondwettelijk Hof nr. 162/2016, 14 december 2016
In zijn arrest van 14 december 2016 oordeelde het Hof dat “ook al kan het recht om zijn familienaam te geven niet als een grondrecht worden beschouwd, ouders toch een duidelijk en persoonlijk belang erbij hebben om zeggenschap te hebben in het proces om de familienaam van hun kind te bepalen”.