Wat is een betaling in de juridische zin van het woord?
De betaling betekent in de ruime zin de uitvoering of nakoming van de verbintenis, dus ook het voldoen van een geldsom. Iedere betaling veronderstelt een schuld, en de betaling leidt tot de uitdoving van de schuld. Dit is de normale wijze van tenietgaan van de verbintenis. Juridisch gezien is de betaling een eenzijdige rechtshandeling waarmee juridische gevolgen worden beoogd.
Wie betaalt de schuld?
In beginsel kan de schuldenaar betalen. Deze moet wel juridisch bekwaam zijn om te betalen. Anderzijds is het ook mogelijk dat een derde betaalt. De betaling door een derde is bevrijdend wanneer de schuldeiser de beloofde prestatie ontvangt.
Er kunnen zich twee situaties voordoen. Wanneer de derde belang heeft bij het voldoen van de schuld, wordt de betalende derde gesubrogeerd in de rechten van de schuldeiser. Wanneer de derde er geen belang bij heeft, kan hij ofwel betalen in eigen naam, dan krijgt hij niet de rechten van de schuldeiser en zal er geen zekerheid zijn dat de originele schuldenaar hem zal terugbetalen, ofwel kan hij betalen in de naam van de schuldenaar, waardoor de derde diens lasthebber of zaakwaarnemer wordt.
Wanneer kan de derde de vordering niet betalen?
Er zijn twee uitzonderingen op de regel dat een derde de schuldvordering mag betalen:
- Wanneer er verbintenissen zijn gesloten waarbij de persoon waarmee men contracteert determinerend is, mag een derde de schuld niet betalen. Het gaat dan om de contracten intuitu personae.
- Telkens wanneer de schuldeiser een rechtmatig belang heeft bij de nakoming door de schuldenaar zelf of bij niet-betaling door een bepaalde derde, zal een derde de schuld niet mogen voldoen.
Aan wie moet de schuldenaar betalen?
In principe moet er betaald worden aan de schuldeiser of aan iemand die een volmacht heeft voor hem. Als de betaling niet aan de schuldeiser gebeurde, maar aan een derde, kan de schuldeiser in beginsel aanspraak maken op een tweede betaling (Qui paie mal paie deux fois). Dit is het risico van diegene die betaalt. De schuldeiser moet wel bekwaam zijn om de betaling te ontvangen.
In een aantal gevallen is de betaling aan een derde echter bevrijdend:
- Als een derde bevoegd is om de betaling in ontvangst te nemen, of de betaling gebeurt aan een bevoegde vertegenwoordiger van de schuldeiser.
- Wanneer de schuldeiser de betaling aan een derde bekrachtigd heeft.
- Wanneer de schuldeiser uit de betaling voordeel heeft gehaald.
- Bij de betaling te goeder trouw aan de bezitter van de schuldvordering.
Wat moet de schuldenaar betalen?
In beginsel is de schuldenaar gehouden tot de betaling van het voorwerp van de schuld, maar de partijen kunnen op grond van de wilsautonomie afspreken dat de schuldenaar iets anders betaalt. In principe mag de schuldenaar het verschuldigde niet in gedeelten voldoen zonder te toestemming van de schuldeiser. De betaling mag in een aantal gevallen toch in gedeelten voldaan worden, namelijk op grond van een overeenkomst, op grond van de wet of op grond van een rechterlijke uitspraak.