De voorwaarden voor eerherstel in de praktijk.

U moet de uitgesproken vrijheidsstraffen ondergaan hebben en/of de opgelegde geldboete betaald hebben:

Als eerste voorwaarde vereist de wet dat u alle vrijheidsstraffen ondergaan moet hebben en de opgelegde geldboete(n) betaald te hebben. Wat het ondergaan van opgelegde gevangenisstraf betreft, dienen we vast te stellen dat op heden geen enkele gevangenisstraf nog integraal dient te worden ondergaan. De vroegtijdige invrijheidsstelling is anno 2021 meer de regel dan de uitzondering. Uiteraard vormt deze vervroegde invrijheidsstelling an sich geen beletsel voor een later verzoek tot herstel in eer en rechten. Het verschil tussen een voorwaardelijke en voorlopige invrijheidsstelling kan belangrijke gevolgen hebben voor de proeftermijn, waarover later meer.

Onder het begrip vrijheidsstraf wordt tevens onder meer de werkstraf en het klassieke rijverbod verstaan. Ook deze straffen dient u ondergaan te hebben vooraleer u op succesvolle wijze aanspraak kunt maken op een herstel in eer en rechten. 

Naast het hebben ondergaan van de vrijheidsstraf, dient u eveneens de strafrechtelijke geldboete(n) waartoe u werd veroordeeld, voldaan te hebben. Indien de straf lopende de procedure verjaard blijkt te zijn, kan u alleen een herstel in eer en rechten bekomen, indien de niet-uitvoering van de straf niet aan uzelf te wijten is. 

Wat ondervinden wij in de praktijk van deze eerste toepassingsvoorwaarde? Welnu, deze toepassingsvoorwaarde is gemakkelijk objectief vast te stellen en wordt daarom zeer streng geïnterpreteerd! Indien u eerherstel wenst te bekomen en uw uittreksel uit het strafregister maakt bijvoorbeeld melding van tien strafrechtelijke voorgaanden, heeft het niet volledig voldaan hebben van een zeer geringe geldboete in nagenoeg alle gevallen tot gevolg dat het verzoek tot eerherstel zal worden afgewezen… Een lopende de procedure eerherstel gedane aanzuivering van de al dan niet gedeeltelijk openstaande geldboete zal in nagenoeg alle gevallen geen zoden aan de dijk brengen…

U moet voldaan hebben aan de in het vonnis bepaalde verplichting tot teruggave, schadevergoeding en betaling van de kosten.

Ieder strafrechtelijk vonnis bepaalt tevens de (gerechts)kosten waartoe u werd veroordeeld. Ook deze kosten dient u integraal voldaan te hebben alvorens daadwerkelijk eerherstel te verkrijgen. Deze (gerechts)kosten omvatten niet alleen de kosten van dagvaarding en de kosten van een eventueel aangestelde gerechtsdeskundige, maar hebben tevens betrekking op de verplichte bijdragen in onder meer het Slachtofferfonds en het pro deo fonds. Een hele resem kleinere kosten dus.

Daarnaast dient u tevens voldaan te hebben aan uw verplichting tot schadevergoeding, en daar klemt in de praktijk vaak het schoentje: deze verplichting heeft niet alleen betrekking op de vergoeding van de burgerlijke partijen, maar tevens op de vergoeding van de benadeelde partijen, hetgeen vaak aanleiding durft te geven tot de nodige moeilijkheden. De benadeelde partijen worden namelijk vaak louter en alleen vermeld met naam zonder nadere identiteitsgegevens. Bovendien wordt de door de benadeelde partijen geleden schade nooit begroot en maakt deze geen deel uit van het daadwerkelijk eindoordeel. Indien het vonnis bijvoorbeeld dateert van pakweg 25 jaar geleden, hoeft het weinig betoog dat de vermelding van een of meer benadeelde partijen de nodige moeilijkheden veroorzaakt.

Wat deze tweede toepassingsvoorwaarde betreft, is het gelukkig wél mogelijk om lopende de procedure eerherstel alsnog te regulariseren. Deze betaling tijdens de procedure heeft geen invloed op de aanvang van de proeftermijn en met andere woorden geen beletsel zal vormen voor een daadwerkelijk herstel in eer en rechten.

U mag de voorbije tien jaar niet eerder een herstel in eer en rechten genoten hebben.

Deze derde toepassingsvoorwaarde geldt als de meest duidelijke toepassingsvoorwaarde. De termijn van tien jaar neemt een aanvang vanaf het ogenblik dat het eerdere arrest waarbij u eerherstel werd toegekend in kracht van gewijsde getreden is, met andere woorden na verloop van 30 dagen nadat het desbetreffende arrest geveld werd.

Ook deze toepassingsvoorwaarde is objectief vast te stellen, maar levert in de praktijk weinig tot geen problemen op.

U dient een proeftermijn ondergaan te hebben variërende van 3 tot 10 jaar.

Tot slot dient u tevens een proefperiode ondergaan te hebben die kan variëren van 3 tot 10 jaar naargelang de aard/duurtijd van de straf en afhankelijk van het de vraag of u beschouwd dient te worden als een primaire veroordeelde, dan wel als een recidivist.

Tijdens deze proefperiode dient u een vast verblijf in België of in het buitenland gehad te hebben en moet u tevens blijk gegeven hebben van goed en verbeterd gedrag. Goed en verbeterd gedrag wordt hierbij ruim ingevuld. Indien u gedurende de proeftermijn een strafrechtelijke inbreuk zou begaan, die louter en alleen “geakteerd” werd in een proces-verbaal, kan dit proces-verbaal mogelijks voor de nodige problemen zorgen. Goed en verbeterd gedrag heeft aldus niet louter en alleen betrekking op de afwezigheid van enige bijkomende strafrechtelijke veroordeling en wordt met andere woorden zeer ruim ingevuld en daardoor subjectief beoordeeld. Een minnelijke schikking, een onmiddellijke inning enz… tijdens de proefperiode kan dus ook al voor de nodige problemen zorgen.

Waar de duurtijd van de proeftermijn vrij eenvoudig te bepalen valt, is dit allerminst het geval voor het aanvangspunt van de proeftermijn. Als algemene regel neemt de proeftermijn een aanvang op het ogenblik dat alle straffen zijn vervallen, hetzij omdat ze werden uitgevoerd, hetzij omdat ze zijn verjaard. Een veroordeling tot een straf volledig dan wel gedeeltelijk met uitstel heeft reeds de nodige complicaties tot gevolg. Ook het antwoord op de vraag of u voorlopig dan wel voorwaardelijk in vrijheid gesteld werd,  heeft eveneens een grote invloed op de berekening van de proeftermijn.

Bovendien is de concrete duurtijd van de proeftermijn een absoluut minimum. De proeftermijn blijft in essentie lopen ook na het verstrijken er van. Indien u met andere woorden twintig jaar na het verstrijken van de daadwerkelijke proeftermijn nieuwe zwaarwichtige feiten zou plegen waarvoor u wordt veroordeeld, zal een nieuwe proeftermijn zich opdringen.

De toepassingsvoorwaarden met betrekking tot de procedure eerherstel lijken op het eerste zicht duidelijk en helder, maar bevatten heel wat spreekwoordelijke addertjes onder het gras. De toepassingsvoorwaarden worden namelijk zeer streng geïnterpreteerd, waardoor een aanvraag tot eerherstel makkelijker zal worden afgewezen dan dat zij zal worden toegekend. Aarzel dan ook vooral niet om u juridische te laten bijstaan. Juridische bijstand is wel degelijk te beschouwen als een absolute meerwaarde, zelfs indien u in de veronderstelling bent dat alle voorwaarden vervuld zijn.