Schuldvernieuwing of novatie.
De schuldvernieuwing of novatie is een wijze van uitdoving van de verbintenissen, die er in bestaat dat een verbintenis door een nieuwe verbintenis wordt vervangen. De oude verbintenis verdwijnt met al haar accessoria en excepties en wordt vervangen door een nieuwe verbintenis. De vervanging van oud door nieuw is hét kenmerk bij uitstek van de schuldvernieuwing. De oude verbintenis dooft uit omdat er een nieuwe verbintenis geschapen wordt.
De schuldvernieuwing verschilt van een overdracht van schuldvordering omdat bij een overdacht van schuldvordering de schuldvordering onveranderd blijft bestaan in hoofde van de overnemende schuldeiser, terwijl bij schuldvernieuwing een nieuwe verbintenis de oude vervangt. Een tweede verschil met de overdracht van schuldvordering is dat schuldvernieuwing niet kan zonder de toestemming van de schuldenaar, terwijl de toestemming van de schuldenaar niet nodig is voor een geldige overdracht van schuldvordering.
Wat zijn de voorwaarden voor schuldvernieuwing?
Om te kunnen spreken van een schuldvernieuwing moeten er vijf voorwaarden vervuld zijn:
- Het bestaan van een oude verbintenis
Er moet sprake zijn van een oude verbintenis die door de schuldvernieuwing zal verdwijnen. De oude verbintenis moet nog rechtsgeldig zijn en mag niet uitgedoofd zijn. Een absoluut nietige verbintenis kan niet genoveerd worden. Een relatief nietige verbintenis kan daarentegen wél worden vernieuwd. De novatie zal dan gelden als een bekrachting van de nietigheid.
- De totstandkoming van een nieuwe verbintenis
Door de novatie zal de oude verbintenis vervangen worden door de nieuwe verbintenis.
- Het bestaan van een nieuw element (aliquid novi)
Er moet een verschil bestaan tussen de oude en de nieuwe verbintenis om te kunnen spreken van schuldvernieuwing. Er moet iets nieuws in de plaats komen: een verbintenis met een nieuw element, die in de plaats komt van de oude verbintenis. Dit nieuwe element kan betrekking hebben op het voorwerp van de verbintenis (objectieve novatie) of op de partijen (subjectieve novatie), zijnde op de persoon van de schuldeiser of op de persoon van de schuldenaar.
- Het inzicht om tot novatie over te gaan (animus novandi)
Schuldvernieuwing wordt niet vermoed: de wil om ze tot stand te brengen moet duidelijk uit de handeling blijken. Dit wil niet zeggen dat de schuldvernieuwing uitdrukkelijk moet zijn zijn: zij kan stilzwijgend worden overeengekomen maar moet wel vaststaan, ook in handelszaken (art. 1273 BW).
- De bekwaamheid van partijen.
Artikel 1272 BW bepaalt ten overvloede dat schuldvernieuwing slechts tot stand kan komen mits de partijen bekwaam zijn om contracten af te sluiten.
Gevolgen van schuldvernieuwing.
Het gevolg van de schuldvernieuwing is dubbel:
De oude verbintenis verdwijnt, dus ook wanneer de novatie bestaat in een verandering van schuldenaar of van schuldeiser, met alle gevolgen van dien: de bestaande voorrechten en hypotheken vervallen (artikel 1278 BW), de medeschuldenaars en borgen zijn bevrijd (artikel 1281 BW). Het verdwijnen van de oude verbintenis heeft anderzijds ook tot gevolg dat de excepties niet meer kunnen worden ingeroepen.
Een nieuwe verbintenis komt tot stand de draagwijdte die partijen er hebben aan willen geven. Daarom kunnen partijen overeenkomen dat de waarborgen van de oude verbintenis behouden blijven in welk geval ze behouden blijven ten belope van de oude schuld en hun oorspronkelijke rang. Dit geldt echter niet voor zekerheiden verstrekt door derden, omdat het voorwerp van hun verbintenis zou gewijzigd worden zonder hun instemming, hetgeen niet kan.
Andere manieren waarop een schuld kan uitdoven