Wat in de volksmond de “zorgvolmacht” heet, is in juridisch taalgebruik de “buitengerechtelijke bescherming”. Deze buitengerechtelijke bescherming verloopt via een overeenkomst (een contract), die in juridisch taalgebruik de “lastgevingsovereenkomst” heet. Er wordt namelijk een lastgeving georganiseerd: de lastgever (de persoon op wie de zorgvolmacht slaat) bezorgt de lasthebber (de persoon die de zorgvolmacht uitvoert) een last (bijvoorbeeld het beheer van uw vermogen).
Wanneer is bescherming nodig?
Artikel 488 oud BW stelt als volgt: ‘De meerderjarigheid is vastgesteld op de volle leeftijd van achttien jaren; op die leeftijd is men bekwaam tot alle handelingen van het burgerlijk leven.’ Het Hof van Cassatie bevestigde dit ook in haar arrest van 18 oktober 2018 waarin het Hof oordeelde dat de bekwaamheid enkel door een wettelijke maatregel kan worden beperkt.
Er zijn echter uitzonderingen op het principe van de bekwaamheid. De wet voorziet twee gevallen waarin een persoon onder bescherming kan worden geplaatst:
- Staat van wilsonbekwaamheid (artikel 488/1 oud BW)
- Staat van verkwisting (artikel 488/2 oud BW)
Het zich bevinden in een staat van wilsonbekwaamheid of verkwisting is niet automatisch gelijk aan handelingsonbekwaamheid. Zolang en in zover de betrokkene zich niet onder een rechterlijke beschermingsmaatregel bevindt kan de persoon juridisch nog alle handelingen stellen ook al is hij feitelijk onbekwaam. Door te werken met een zorgvolmacht kan men anticiperen op het zich bevinden in een staat van wilsonbekwaamheid of verkwisting zonder dat er meteen rechterlijke bescherming nodig zou zijn.
Van belang zijn het subsidiariteits- en proportionaliteitsbeginsel. Als gevolg van het subsidiariteitsbeginsel primeert de buitengerechtelijke bescherming boven de rechterlijke bescherming aangezien deze minder ingrijpend is voor de beschermde persoon. Het proportionaliteitsbeginsel houdt dan weer in dat de bescherming zo beperkt mogelijk georganiseerd dient te worden. De autonomie van de beschermde persoon blijft dus cruciaal.
Terminologie
Staat van wilsonbekwaamheid: persoon die wegens zijn gezondheidstoestand geheel of gedeeltelijk, zij het tijdelijk, niet in staat is zonder bijstand of andere beschermingsmaatregel zijn belangen van vermogensrechtelijke of niet-vermogensrechtelijke aard zelf behoorlijk waar te nemen. Indien men zich in staat van wilsonbekwaamheid bevindt is een beschermingsmaatregel mogelijk met betrekking tot de goederen en/of de persoon.
Voorbeelden:
- Mensen die lijden aan dementie.
- Mensen die zich in een coma bevinden.
Staat van verkwisting: een persoon die getuigt van een zekere en gebruikelijke neiging tot verspilling van zijn eigen vermogen aan uitgaven die geen verantwoording, noodzaak of nut kennen. Indien men zich in staat van verkwisting bevindt is enkel een beschermingsmaatregel met betrekking tot de goederen mogelijk.
Voorbeelden:
- Mensen die aanhoudend geld overmaken aan een oplichter die op het internet een onlinerelatie voorhoudt, en niet kunnen loskomen van deze fantasiewereld.
- Mensen met verslavingen aan kansspelen.
Lastgever: de persoon die zijn bevoegdheden op bepaalde vlakken uit handen wil geven.
Lasthebber: de persoon die de opdracht van de lastgever aanvaardt. Hij of zij zal de bevoegdheden van de lastgever uitoefenen, alsof hij de lastgever is.
Lasthebber ad hoc: lasthebber die optreedt voor een specifieke handeling. Dit is nuttig wanneer de oorspronkelijke lasthebber een belangenconflict heeft. In dat geval treedt de lasthebber ad hoc op (‘ad hoc’ betekent letterlijk ‘voor hier’). De lasthebber ad hoc vervangt de oorspronkelijke lasthebber niet definitief, maar enkel voor die specifieke handeling.
Opvolgend lasthebber: wanneer de initiële lasthebber zijn taak niet langer meer kan of wil uitvoeren, kan deze definitief opgevolgd worden. Wanneer u ook een opvolgend lasthebber heeft aangeduid, neemt deze opvolgend lasthebber de taak over van de initiële lasthebber.
Let op:
De zorgvolmacht heeft geen invloed op de bekwaamheid van de lastgever, deze blijft in principe dus bekwaam om zelf op te treden. Enkel de vrederechter kan u handelingsonbekwaam verklaren en een gerechtelijke bescherming opleggen. U kan met andere woorden alle handelingen die u in de zorgvolmacht opneemt, ook nog steeds zelf stellen! Ongeacht of u zich in de realiteit al dan niet in een staat van wilsonbekwaamheid of verkwisting bevindt.
Wat is een zorgvolmacht?
In de zorgvolmacht kan de lastgever tal van regelingen uitwerken. Deze regelingen kunnen zijn vermogen betreffen, of handelingen die op hem als persoon slaan. Hij kan bepalen wie zijn pensioen of huurgelden kan innen, wie zijn boodschappen doet, wie de facturen betaalt enzovoort. Het is aan te raden om slechts één lasthebber aan te duiden, zodat hij vlot en snel kan handelen. Bij belangenconflicten kan een lasthebber ad hoc optreden.
Via de zorgvolmacht wil de lastgever tegemoetkomen aan de zorgen van morgen. De lastgever werkt met andere woorden een regeling uit die niet per se onmiddellijk zal gelden, maar pas in werking treedt op een later ogenblik. Dit ‘later ogenblik’ is doorgaans wanneer twee artsen oordelen dat de lastgever niet meer wilsbekwaam is (met andere woorden: dat hij niet meer helder en bewust beslissingen kan nemen).
De zorgvolmacht is in principe onbezoldigd (onbetaald), maar de kosten worden wel terugbetaald. Het criterium voor die kosten is niet ‘noodzakelijke’ kosten, maar wel alle ‘nuttige’ kosten.
Let op
Alle handelingen die niet onder de bevoegdheid van de lasthebber vallen, kan de lasthebber ook effectief niet stellen. Indien een rechter de lastgever later onbekwaam verklaart, dan moet er voor die handelingen een bewindvoerder aangesteld worden in het kader van een rechterlijke bescherming. De rechter kan er bijvoorbeeld wel voor kiezen om de lasthebber als bewindvoerder aan te duiden.
Maak zelf uw zorgvolmacht!
Een slim document die u bijstaat in het juridisch correct opstellen van uw zorgvolmacht!
De zorgvolmacht registreren
De zorgvolmacht wordt geregistreerd in het “Centraal Register van Lastgevingsovereenkomsten”. Dit kan via de notaris, of via de griffie van de vrederechtbank.
De registratie van de zorgvolmacht is zeer belangrijk. Zonder registratie is de zorgvolmacht nutteloos. Als de zorgvolmacht niet geregistreerd is vóórdat de lastgever wilsongeschikt wordt, dan eindigt ze automatisch. Met andere woorden: alle voorzorgen en regels die de lastgever in de zorgvolmacht uitgestippeld heeft, gelden dan niet meer. Daarom de gouden raad: stel dit niet uit, registreer de zorgvolmacht zo snel mogelijk.
Let op
Een kopie van de zorgvolmacht zal niet volstaan om te registreren. De lasthebber dient over “een eensluidend verklaard afschrift” te beschikken. Hiervoor kunt u bij een gemeentelijk ambtenaar, of bij een notaris terecht.
Heeft u een probleem inzake familierecht of een persoonlijke vraag?
Kom te weten wat uw mogelijkheden zijn en contacteer de advocaten van Wanted Law. Zij staan voor u klaar om u te helpen!
Kom ook alles te weten over
Anderen zijn ook op zoek naar
Wat onze cliënten vinden van Wanted Law
Nog niet overtuigd van Wanted Law? Lees dan de recensies van onze cliënten.