Draagmoederschap.

Wat is draagmoederschap?

Draagmoederschap houdt in dat een vrouw (de draagmoeder) de bedoeling heeft om voor iemand anders (de wensouder(s)) een kind te dragen en te baren en dit na de geboorte aan de wensouder(s) over te dragen. De draagmoeder en wensouder(s) hebben hier voorafgaand aan de zwangerschap een regeling over getroffen.

Men kan twee vormen van draagmoederschap onderscheiden. Enerzijds is er hoogtechnologisch draagmoederschap waarbij men via medisch begeleide voortplanting een embryo verwekt en inplant bij de draagmoeder. Anderzijds is er laagtechnologisch draagmoederschap waarbij er geen arts tussenkomt en de draagmoeder dus ook de genetische moeder is. In België is er geen wettelijke regeling omtrent draagmoederschap, maar wordt deze praktijk wel als geoorloofd beschouwd.

Draagmoederschapsovereenkomsten.

De meerderheid in de rechtsleer meent dat draagmoederschapsovereenkomsten in België strijdig zijn met de openbare orde, en dus nietig. Hiervoor voert men onder andere aan dat men geen overeenkomsten kan sluiten waarin men beschikt over de menselijke persoon.

Het gevolg van het feit dat een draagmoederschapsovereenkomst niet steeds aanvaard wordt, is dat de verbintenissen die hierin zijn opgenomen niet kunnen worden afgedwongen voor de rechter. Wanneer de draagmoeder bijvoorbeeld weigert het kind af te geven, of de wensouders het kind niet wensen aan te nemen kan men zich niet tot de rechter wenden. Ook kan er geen vervangende schadevergoeding worden gevorderd.

Adoptie door de wensouders?

Toch kunnen wensouder(s) verzoeken om het kind (ten volle) te adopteren mits de draagmoeder hiermee instemt. Indien dit zonder vergoeding gebeurt laten de rechters dergelijke adoptie meestal toe. Wanneer het draagmoederschap tegen vergoeding gebeurt, heerst er verdeeldheid in de rechtspraak of een adoptie in dat geval toegelaten is. Sommigen menen dat een adoptie alsnog mogelijk is omdat de grens met kinderhandel niet altijd overschreden wordt. Anderen voeren aan dat de adoptie onwettig is omdat dit neerkomt op de verkoop van of de handel in kinderen.

Draagmoeder in het buitenland?

Door het ontbreken van een wettelijk kader zullen ouders soms een beroep doen op een draagmoeder in het buitenland waar het draagmoederschap wel gereglementeerd is. In dat geval zal er een buitenlandse geboorteakte in België moeten worden erkend, wat niet altijd even eenvoudig is. Aangezien de (buitenlandse) draagmoederschapsovereenkomst nietig is, kan deze in België ook geen juridische gevolgen met zich meebrengen. Toch speelt hier het recht op eerbiediging van het privéleven van het kind, waardoor de juridische afstammingsband tussen het kind en de biologische wensvader moet worden erkend wanneer zij dit allebei wensen. Wat betreft de afstammingsband met een niet-biologische wensvader heeft het EHRM lidstaten nog niet verplicht deze band te erkennen, wat echter niet wil zeggen dat dit nooit een verplichting kan worden. Indien de buitenlandse geboorteakte de (al dan niet genetische) wensmoeder aanduidt als de juridische moeder en deze vrouw getrouwd is met de wensvader wiens afstammingsband werd erkend, mogen de lidstaten de erkenning van deze band niet op voorhand absoluut onmogelijk maken. Het moet mogelijk zijn om deze band te laten erkennen, maar de concrete omstandigheden zouden een weigering kunnen rechtvaardigen, bijvoorbeeld omdat de draagmoeder zelf een afstammingsband met het kind wenst.

Medische en psychosociale begeleiding bij draagmoederschap.

Om personen met een kinderwens niet in de kou te laten staan zijn er verschillende Belgische ziekenhuizen (onder andere het UZ Gent, het UZ Brussel, het UZA, het UMC Sint-Pieter in Brussel en het CHR de la Citadelle van de Universiteit Luik) die reeds medische en psychosociale begeleiding aanbieden bij draagmoederschap.