Hoe kan een adoptie ongedaan gemaakt worden?

De dood van de adoptant maakt geen einde aan de adoptie

Door de adoptie komt er een volwaardige afstammingsband tussen de adoptant en geadopteerde tot stand. Wanneer de adoptant komt te overlijden, zal dit dus niet het einde van de adoptie als gevolg hebben.

De herziening van de adoptie

Bij zowel gewone als bij volle adoptie is herziening van het adoptievonnis mogelijk, maar wel enkel in uitzonderlijke situaties. Dit is bijvoorbeeld het geval wanneer er sprake is van de ontvoering van, de verkoop van, of de handel in kinderen. 

De herziening moet gevorderd worden door het Parket of door een persoon die tot de derde graad deel uitmaakt van de (biologische) familie van het kind. Het speelt geen rol of de adoptant ter goeder trouw handelde of niet, ook het feit dat de adoptie lange tijd heeft geduurd speelt geen enkele rol. De adoptie zal geen gevolgen meer hebben vanaf de opmaak van de akte van herziening van de adoptie, dus zonder retroactiviteit (art. 351 oud BW).

De herroeping van de adoptie

Bij gewone adoptie voorziet de Wet de mogelijkheid om deze te beëindigen via de herroeping of de ontbinding van de adoptie. Bij volle adoptie daarentegen is herroeping niet mogelijk (art. 356-4 oud BW).

De herroeping zal echter slechts mogelijk zijn mits er “zeer gewichtige redenen” aanwezig zijn (art. 354-1, 1ste lid oud BW). Wat er kan worden verstaan onder “zeer gewichtige redenen”, wordt in de rechtspraak restrictief toegepast. Over het algemeen gaat het om twee gevallen:

• Foutief gedrag van de ene partij tegenover de andere partij. Foutief gedrag kan zowel uitgaan van de adoptant als van de geadopteerde.
• Elke andere zwaarwichtige omstandigheden, waardoor er geen enkele socio-affectieve werkelijkheid vasthangt aan de adoptieve afstammingsband. Het gaat dan voornamelijk om de psychologische onmogelijkheid van samenleven of de volledige en onomkeerbare mislukking van de opvoedingsrelatie.

Wanneer de adoptie werd toegestaan t.o.v. twee adoptanten, kan de herroeping uitgesproken worden t.a.v. één van hen (artikel 354-1, 2de lid oud BW).

Als het gaat om een minderjarige geadopteerde en de adoptie komt te vervallen t.o.v. de enige of de beide adoptanten, kunnen de oorspronkelijke moeder en/of vader terug hun ouderlijk gezag verkrijgen. Indien zij nalaten dit te verzoeken, dan valt de voogdij open (art. 354-2 oud BW).

De bevoegde rechtbank is steeds de familierechtbank. De adoptie zal geen gevolgen meer hebben vanaf dat de akte van herroeping is opgemaakt (art. 354-3 oud BW).

De vaststelling van een afstammingsband tussen de adoptant en de adoptandus

Wanneer de vaderlijke, de moederlijke of de meemoederlijke afstammingsband van de geadopteerde wordt vastgesteld t.o.v. de adoptant of één van de adoptanten, zal de adoptie beëindigd worden voor de toekomst, dus zonder terugwerkende kracht (artikel 351 1ste lid oud BW).

Nieuwe adoptie door een derde

Indien de nieuwe adoptie een volle adoptie is (artikel 356-3, 1ste lid oud BW) of indien de nieuwe adoptie een gewone adoptie is na een gewone adoptie (artikel 353-18 oud BW) vervallen de gevolgen van de eerste adoptie.

Nietigverklaring van de adoptie?

De nietigverklaring van de adoptie is niet mogelijk, omdat de adoptie steeds tot stand komt door een uitspraak van een rechtbank (art. 20 Ger.W. en art. 349-3 oud BW). Dit geldt zowel voor de volle adoptie als voor de gewone adoptie.