Hoedanigheid.
De “hoedanigheid" in het procesrecht is een toelaatbaarheidsvoorwaarde die bestaat uit de band die u moet hebben met het recht dat u wenst te effectueren. De hoedanigheid houdt in dat u een materieel recht heeft dat u in rechte wenst uit te oefenen. U kan beslissen om dit materieel recht zelf uit te oefenen, maar u kan er ook voor kiezen om iemand anders in uw plaats te laten optreden.
Niet eender wie kan in rechte optreden. Vooraleer uw zaak ten gronde behandeld kan worden, moeten er enkele toelaatbaarheidsvoorwaarden worden vervuld. Een hiervan is dat u de vereiste ‘hoedanigheid’ heeft.
Artikel 17 Gerechtelijk Wetboek bepaalt namelijk dat een rechtsvordering niet kan worden toegelaten, indien de eiser geen hoedanigheid en geen belang heeft om ze in te dienen. Hier wordt in deze bijdrage dieper op ingegaan.
Eiser én verweerder.
Hoewel de wet enkel van de eiser spreekt, zal ook de verweerder de vereiste hoedanigheid moeten hebben om in rechte te kunnen optreden. De procespartijen zullen dus allebei een zekere band moeten hebben met het recht dat zij wensen uit te oefenen. Eens u beweert houder te zijn van dergelijk materieel recht heeft u belang en hoedanigheid om een vordering in rechte in te stellen, en is uw vordering ontvankelijk (eerste stap). De vraag of dit recht daadwerkelijk bestaat en hoever dit rijkt, zal in de tweede stap fase (de gegrondheidsfase) worden beoordeeld (Cass. 28 september 2007, AR C.06.0180.F). Uw wederpartij kan wel opwerpen dat u geen hoedanigheid bezit om op te treden. In dat geval zal de vordering niet-ontvankelijk zijn en komt er geen uitspraak over hetgeen waar het u in werkelijkheid om te doen is (de grond van de zaak).
Optreden in naam en voor rekening van iemand anders.
Ook voorziet de wet in enkele mogelijkheden om op te treden ook al bent u zelf geen houder van een materieel recht. Dit is bijvoorbeeld het geval bij een zijdelingse vordering (art. 1166 BW). Indien u bijvoorbeeld de schuldeiser (A) bent van een persoon (B) die op zijn beurt schuldeiser is van een andere persoon (C) zou u in naam en voor rekening van uw schuldenaar (B) een vordering kunnen instellen tegen diens schuldenaar (C) zodat uw schuld ook kan worden voldaan. Indien uw schuldenaar de ingestelde vordering wenst over te nemen, kan u de vordering niet meer verderzetten.
Een ander voorbeeld waarbij de wet toelaat om in andermans naam op te treden vinden we terug in artikel 194 Gemeentedecreet en artikel 187 Provinciedecreet. Hierdoor kunnen een of meer inwoners in rechte optreden namens de gemeente/ provincie indien het college van burgemeester en schepenen of de gemeenteraad/ de deputatie of de provincieraad nalaten in rechte op te treden.
Formele procesvertegenwoordiging: optreden in eigen naam, maar voor rekening van iemand anders
Formele procesvertegenwoordiging: optreden in eigen naam, maar voor rekening van iemand anders
In principe is het recht om in rechte op te treden een persoonlijk recht (Cass. 4 oktober 2000, AR P.00.0652.F). Soms is het zo dat een partij toch niet wenst om zelf persoonlijk te treden. Dit vormt op zich geen probleem. U bent hier namelijk niet toe verplicht. Het is mogelijk dat iemand anders in uw plaats optreedt. Hiervoor is wel een mandaat vereist. Het is belangrijk om hier een onderscheid te maken tussen de materiële procespartij enerzijds en de formele procespartij anderzijds. Deze laatste moet altijd laten weten dat zij in eigen naam en voor rekening van iemand anders (de materiële procespartij) optreedt. Zij zal dan ook haar mandaat moeten voorleggen. Hierbij treedt de formele procespartij op als bewindvoerder, wat de materiële procespartij tevens niet belet om op het einde van de vertegenwoordiging de eis zelf over te nemen.
Er zijn verschillende manieren waarop deze lasthebber kan worden aangesteld. In de eerste plaats is er de wettelijke vertegenwoordiging. Een voorbeeld hiervan zijn de ouders die in hoedanigheid van hun minderjarige kinderen optreden (art. 376 BW). In de tweede plaats bestaat er een gerechtelijke vertegenwoordiging. De rechter zal hierbij een voogd (art. 410, §1, 7° BW) of een bewindvoerder (art. 499/7, 3° BW) machtigen om de minderjarige of de beschermde persoon te vertegenwoordigen. Een laatste mogelijkheid is de conventionele vertegenwoordiging. U kan een overeenkomst sluiten om u procedureel te laten vertegenwoordigen, tenzij de wet een vordering expliciet aan bepaalde personen heeft voorbehouden.
Naamlening
De naamlening is een andere manier om voor rekening van iemand anders, maar in eigen naam op te treden. Deze vorm van lastgeving is toegelaten tenzij er sprake is van wetsontduiking of de schuldenaar hierdoor schade kan lijden. Het verschil met de formele procesvertegenwoordiging is dat deze persoon zijn hoedanigheid niet kenbaar maakt. De opdrachthouder stelt een vordering in in naam van zijn opdrachtgever, maar zegt niet dat hij in diens naam optreedt. Hij wekt op die manier de indruk dat hij de houder is van het materiële recht, waardoor de wederpartij zich ook persoonlijk gebonden acht ten aanzien van de opdrachthouder. Een verzekerde (opdrachthouder) zou bijvoorbeeld een vordering kunnen instellen tegen de persoon die aansprakelijk is om de schade te vergoeden, waarbij deze schadevergoeding uiteindelijk toekomt aan zijn verzekeraar (opdrachtgever). De onderlinge verhouding tussen de opdrachtgever en opdrachthouder wordt door de (naamlenings)overeenkomst beheerst.
Heeft u vragen omtrent een gerechtelijke procedure of wenst u zelf een proces op te starten?
Kom te weten wat de mogelijkheden zijn en contacteer de advocaten van Wanted Law. Zij staan voor u klaar om u te helpen!