Kan ik de gerechtsdeskundige zelf bepalen?
U kan spijtig genoeg niet zelf de gerechtsdeskundige kiezen. U kan altijd een deskundige voorstellen, maar de rechter is niet verplicht op uw verzoek in te gaan. Bovendien maakt de keuze van één partij voor een bepaalde deskundige deze vaak onaanvaardbaar voor de andere partij, met als resultaat dat deze deskundige zeker niet zal aangesteld worden.
De procespartijen kunnen wel gezamenlijk een deskundige aanduiden, in welk geval de rechter de keuze slechts mag afwijzen indien hij dit motiveert, en voor zover hij instemt met de aanstelling van een gerechtsdeskundige. De rechter zal bijvoorbeeld een deskundige weigeren indien de rechter uit eigen ervaring weet dat de deskundige niet stipt is met zijn verslagen.
Een deskundige opgenomen in het nationaal register voor deskundigen.
De rechter moet een deskundige aanduiden die in het nationaal register voor gerechtsdeskundigen is opgenomen. Dus als de partijen een deskundige kiezen, dan moeten ze daarmee rekening houden. In dat register zal men de specialisatie en het werkterrein van de deskundige kunnen terugvinden. De partijen houden best daarmee ook rekening.
Men kan in een aantal gevallen afwijken van de vereiste om een deskundige van het register te kiezen. Dit is mogelijk indien de zaak spoedeisend is of wanner er geen deskundige met de vereiste specialisatie beschikbaar is. De uitzondering bestaat ook voor gevallen die een specifieke deskundigheid vereisen, maar het register geen deskundige bevat die over de specifieke deskundigheid beschikt.
De rechter heeft een grote vrijheid bij de keuze van de deskundige. Hij moet wel iemand uit het register kiezen maar hij kan rekening houden met de ervaring en reputatie. De rechter kan ook naar zijn beschikbaarheid kijken.
Is de deskundige in bouwzaken altijd een architect?
In bouwgeschillen is het niet noodzakelijk dat de deskundige steeds een architect is. Enkel wanneer in het deskundigenonderzoek taken vervat zitten die krachtens de wet zijn voorbehouden aan architecten, zal de rechter ook gehouden zijn de wet te respecteren en een architect als deskundige aanstellen. Dit is dan noodzakelijk een architect die is ingeschreven op de tabel of de lijst van Architecten.
De deskundige moet een natuurlijke persoon zijn.
De deskundige moet altijd een natuurlijke persoon zijn. Hij moet dus een fysieke persoon zijn. Men mag geen rechtspersonen aanstellen. De reden hiertoe is dat de regels van de wraking enkel van toepassing zijn op natuurlijke personen. Omwille van de garantie van onpartijdigheid en onafhankelijkheid van de deskundige, moet men de mogelijkheid hebben de deskundige te kunnen wraken als dit niet het geval is. Vandaar dus dat de deskundige enkel een natuurlijke persoon kan zijn. De deskundige mag zijn opdracht wel onder de vorm van een vennootschap uitoefenen.
De deskundige zal de taal van de procedure moeten beheersen. Zijn verslag moet door hem persoonlijk in die taal zijn opgesteld. Het verslag mag geen vertaling zijn. Bovendien moet de deskundige in staat zijn om mondelinge toelichtingen te geven tijdens de zitting.
College van deskundigen?
In de regel zal de rechter slechts één deskundige aanstellen. Hij heeft wel de mogelijkheid om er meerdere aan te stellen indien dit volgens hem nodig is. Zo is het wenselijk om meerdere deskundige aan te stellen indien het geschil verschillende specialisatiedomeinen raakt. Indien het onderzoek zeer groot is dan kan het ook aangewezen zijn om meerdere deskundigen aan te stellen.
De rechter is niet verplicht om meerdere deskundigen vanaf het begin aan te stellen. Hij kan tijdens het onderzoek een extra deskundige aanstellen om een bijkomend onderzoek te verrichten zo dit nodig is.
In elk geval waarbij de rechter meerdere deskundigen aanstelt, moet hij motiveren waarom hij dit doet. Meerdere deskundige vormen en college en de rechter zal een van hen als voorzitter aanduiden. De deskundigen stellen één gezamenlijk verslag op. Ze kunnen wel hun verschillende meningen in dit verslag vermelden.
De rechter kan ook een coördinerende deskundige aanstellen. Deze moet niet in het register opgenomen zijn aangezien hij zelf niets onderzoekt. Deze deskundige zal het onderzoek van de deskundigen coördineren en ook zal hij trachten partijen te verzoenen. De coördinerende deskundige is dus een andere persoon dan de voorzitter van het college van gerechtsdeskundigen.
Hulp van derden?
De deskundige kan zich beroepen op de hulp van derden indien hij niet alle taken zelf kan uitvoeren. Zo heeft hij soms een laboratoriumonderzoek nodig om zijn werkzaamheden te kunnen hervatten. Deze derde wordt “technische raadgever” genoemd. Hij is dus een hulppersoon van de deskundige. De rechtbank zal beslissen of men de technische raadgever aanstelt. De rechtbank kan dit in hetzelfde vonnis doen waarin hij de deskundige aanstelt. De deskundige kan ook zelf een gemotiveerde brief naar de rechtbank sturen waarin hij verzoekt om een technische raadsman aan te stellen. De technische raadsman moet ook onafhankelijk en onpartijdig zijn.
De gerechtsdeskundige is aansprakelijk voor de fouten van de technische raadsman. Hij is ook aansprakelijk voor de betaling van diens kosten. Indien de gerechtsdeskundige niet betaald wordt, vormt dit geen rechtvaardiging om de technische raadsman niet te betalen.