Wanneer zijn de algemene voorwaarden van de verkoper nietig?
In sommige gevallen zullen de algemene voorwaarden van de verkoper of delen ervan nietig zijn. Het consumentenrecht beschermt u als consument tegen onrechtmatige algemene voorwaarden van bedrijven. De leer inzake onrechtmatige bedingen zorgt ervoor dat u beschermd bent tegen kennelijk nadelige bedingen die de onderneming in zijn algemene voorwaarden zou kunnen opnemen. De sanctie die een onderneming boven het hoofd hangt bij het opnemen van onrechtmatige bedingen in haar overeenkomsten met de consument, is de nietigheid van het beding. Dit brengt met zich me dat het beding uit de algemene voorwaarden wordt geschrapt en als niet geschreven worden beschouwd. Wanneer de rechter de nietigheid uitspreekt, kan de onderneming zich niet langer beroepen op de bepaling. Ook het gemeen recht kan dan geen toepassing meer vinden.
Er dienen aan enkele vereisten te zijn voldaan opdat de rechter de nietigheid van een beding in de algemene voorwaarden kan uitspreken.
Er moet sprake van een onderneming-consument verhouding.
Om zich te kunnen beroepen op de bijzondere bescherming tegen onrechtmatige bedingen die vervat ligt in het consumentenrecht dient het beding onderdeel te zijn van een overeenkomst tussen een onderneming en consument. Dit houdt in dat deze regels niet gelden bij overeenkomsten tussen particulieren of overeenkomsten tussen twee ondernemingen.
De algemene voorwaarden moeten onderdeel zijn van de overeenkomst.
De algemene voorwaarden van de onderneming kunnen maar tegen de consument worden gebruikt wanneer deze een onderdeel zijn geworden van de overeenkomst en dus de consument binden. De algemene voorwaarden zijn pas “tegenwerpelijk” wanneer:
- De consument de redelijke mogelijkheid heeft gehad om kennis te nemen van de algemene voorwaarden.
- De consument deze redelijke mogelijkheid tot kennisname had vóór het sluiten van de overeenkomst.
- De consument de algemene voorwaarden uitdrukkelijk of stilzwijgend heeft aanvaard.
Indien niet aan deze voorwaarden is voldaan zal de consument niet gebonden zijn aan de bepalingen in de algemene voorwaarden. Pas indien de algemene voorwaarden verbindend zijn kan de onderneming zich beroepen op de algemene voorwaarden in zijn relatie met de consument.
Het beding moet onrechtmatig zijn.
Om effectief de nietigheid van een beding voor de rechter te verkrijgen, dient het beding onrechtmatig te zijn.
Artikel I. 8, 22° van het Wetboek Economisch Recht definieert een onrechtmatig beding als: “elk beding of elke voorwaarde in een overeenkomst tussen een onderneming en een consument die, alleen of in samenhang met een of meer andere bedingen of voorwaarden, een kennelijk onevenwicht schept tussen de rechten en plichten van de partijen ten nadele van de consument”.
Onrechtmatige bedingen zijn aldus bepalingen in de algemene voorwaarden die ervoor zorgen dat de consument zich in een opvallend nadeligere contractspositie bevindt dan de onderneming.
Binnen de leer inzake onrechtmatige bedingen wordt er een onderscheid gemaakt tussen twee soorten bedingen: onrechtmatige bedingen op basis van de zwarte lijst en onrechtmatige bedingen op basis de algemene toetsingsnorm.