Het verschil tussen rechtsfeiten en rechtshandelingen.

Rechtshandelingen.

Rechtshandelingen zijn handelingen die een persoon stelt met de bedoeling juridische gevolgen te creëren. Er bestaan eenzijdige en meerzijdige rechtshandelingen. Bij eenzijdige rechtshandelingen volstaat het dat één persoon bepaalde rechtsgevolgen beoogt. Bijvoorbeeld het opstellen van een testament, een eenzijdige wilsuiting of een betaling. Bij een meerzijdige rechtshandeling zullen meerdere personen een overeenkomst sluiten die voor hen rechtsgevolgen teweeg brengt. Bijvoorbeeld een koop-verkoopovereenkomst, een huurovereenkomst, een verzekeringsovereenkomst.

Rechtsfeiten.

Rechtsfeiten zijn feiten die juridische consequenties hebben indien bepaalde toepassingsvoorwaarden zijn vervuld. U had hierbij niet de bedoeling deze gevolgen aan uw handelen te koppelen. Het is de wet of de rechtspraak die deze gevolgen bepaalt. Op het vlak van de rechtsfeiten moet men een onderscheid maken tussen het buitencontractuele aansprakelijkheidsrecht enerzijds (artikelen 1382 – 1386bis BW) en de quasi-contracten anderzijds (artikelen 1372 – 1381 BW).

Indien u bijvoorbeeld een fout begaat moet u de schade die u veroorzaakte vergoeden. U had dit rechtsgevolg (het vergoeden van de schade) wellicht niet op het oog. Toch verbindt de wet dit gevolg aan uw handelen. De wet zorgt ervoor dat indien bepaalde voorwaarden zijn vervuld, u ook aansprakelijk kan worden gesteld voor schade die uw minderjarige kind veroorzaakte (artikel 1384, tweede lid BW).

Quasi-contracten of oneigenlijke contracten zijn handelingen waaruit een verbintenis ontstaat voor de persoon die voordeel haalde uit deze handeling, en soms ook voor de persoon die de handeling stelde. Deze daad heeft bijna dezelfde gevolgen als een overeenkomst. Alleen de partijen zelf hadden deze gevolgen niet op het oog. De wet of de rechtspraak hebben dit opgelegd. In het Belgische recht zijn er drie oneigenlijke contracten: 

• zaakwaarneming (artikelen 1372- 1375 BW), 
• onverschuldigde betaling (artikelen 1376- 1381 BW)
• ongerechtvaardigde vermogensverschuiving (of verrijking zonder oorzaak).

Wanneer u bijvoorbeeld vrijwillig en zonder hierbij enig belang te hebben op iemands zaak let wanneer dit nuttig is, is er sprake van zaakwaarneming. Door deze handeling te stellen zal u de zaakwaarneming moeten voortzetten en kan u aansprakelijk worden gesteld voor de schade die in de tussentijd aan de zaak wordt toegebracht. De persoon wiens zaak wordt waargenomen heeft daarenboven ook enkele verbintenissen. Hij moet de zaakwaarnemer vergoeden voor alle nuttige of noodzakelijke uitgaven die deze laatste heeft gedaan en hem schadeloos stellen voor de verbintenissen die deze laatste op zich heeft genomen. Bovendien moet hij ook de verbintenissen verderzetten die de zaakwaarnemer ten aanzien van derden was aangegaan.

Sommige gebeurtenissen zullen niet altijd een verbintenis voor u meebrengen, maar wel juridisch relevant zijn. Bijvoorbeeld geboren worden of meerderjarig worden, of een woningbrand waardoor uw brandverzekeraar tot een uitkering gehouden is.

Belang van het verschil

Het verschil tussen rechtshandelingen en rechtsfeiten situeert zich op meerdere vlakken. In de eerste plaats kunnen rechtsfeiten met alle middelen van recht worden bewezen, waaronder getuigen en vermoedens. Rechtshandelingen daarentegen zijn aan strengere bewijsvoorwaarden onderworpen. Bovendien moeten rechtsfeiten ook niet aan dezelfde geldigheidsvereisten voldoen als rechtshandelingen. Zo zal er in principe geen wederzijdse toestemming of oorzaak voorhanden moeten zijn.