Hoe verloopt een strafprocedure?

Geen strafprocedure zonder misdrijf.

Om te spreken van een strafprocedure moet er eerst en vooral sprake zijn van een misdrijf. In het strafrecht onderscheidt men drie verschillende soorten misdrijven, namelijk overtredingen, wanbedrijven en misdaden.

Misdaden zijn de meest zware misdrijven, zoals moord en doodslag. De overtreding is het minst zware misdrijf. Een voorbeeld van een overtreding is nachtlawaai. Waarom maakt men een onderscheidt tussen deze drie soorten misdrijven?

Het onderscheid is van belang voor de strafmaat van de verschillende soorten misdrijven. Hieronder vindt u de specifieke strafmaat:

• Overtreding: gevangenisstraf van 1 t.e.m. 7 dagen en een geldboete van 1 t.e.m. 25 EUR;
• Wanbedrijf: gevangenisstraf van 8 dagen t.e.m. 5 jaar en een geldboete van minstens 26 EUR;
• Misdaad: gevangenisstraf van minstens 5 jaar en een geldboete van minstens 26 EUR.

Strafonderzoek.

Van zodra er sprake is van een vastgesteld misdrijf, zal de Politie en / of het Parket een strafonderzoek opstarten. Het doel van het onderzoek is het verzamelen van zoveel mogelijk informatie om de juiste dader te vinden. Er zijn twee verschillende soorten onderzoeken. Het eerste en meest voorkomende onderzoek is het opsporingsonderzoek onder leiding van de Procureur des Konings. Het tweede onderzoek is het gerechtelijk onderzoek onder leiding van de onderzoeksrechter.

Wanneer er sprake is van een opsporingsonderzoek, dan is er in de juridische zin nog geen sprake van een strafprocedure. Wanneer er sprake is van een gerechtelijk onderzoek onder leiding van een onderzoeksrechter, dan is er steeds sprake van een strafprocedure.

Wat zijn de mogelijke gevolgen van het opsporingsonderzoek? 

Het is altijd mogelijk dat men niet voldoende bewijs kon verzamelen tijdens het opsporingsonderzoek waardoor men niemand kan vervolgen. In dit geval kan het Openbaar Ministerie opteren voor een seponering van het dossier. Een sepot is een feitelijke beslissing van een parketmagistraat waarbij hij of zij een opsporingsonderzoek "zonder gevolg" klasseert. Deze beslissing is steeds tijdelijk en kan dus altijd worden herzien.

Een ander mogelijk gevolg is dat het onderzoek leidt tot een minnelijke schikking. Dit houdt in dat men de verdachte niet vervolgt, maar dat hij/zij wel een geldbedrag zal moeten betalen, waardoor de strafprocedure vervalt.

Als laatste kan het Openbaar Ministerie kiezen om de verdachte te dagvaarden voor de strafrechter, waardoor we bij de volgende stap komen.

​​​​​​​Het proces voor de strafrechter.

Als het Parket van oordeel is dat het opsporingsonderzoek klaar is en meent dat er voldoende bewijzen zijn lastens de verdachte, dan zal het Parket de verdachte dagvaarden. De verdacht krijgt dan een gerechtsdeurwaarder over de vloer die hem "beveelt" om te verschijnen op een zitting van een of andere rechtbank. In strafzaken zal dit een zitting zijn van politierechter, de correctionele rechtbank of het Hof van assisen, naargelang het gaat om een overtreding, een wanbedrijf of een misdaad. Als verdachte bent u wettelijk gezien niet verplicht om aanwezig te zijn op de zitting, maar het is aangeraden om juist wel aanwezig te zijn omdat u anders bij verstek wordt veroordeeld en u zich niet heeft verdedigd. U kan zich ook laten vertegenwoordigen door een advocaat.

De terechtzittingen verlopen normaliter openbaar. Dit houdt in dat iedereen aanwezig mag zijn op de zitting. De openbaarheid van de zitting is een extra garantie dat alles wel correct verloopt.

De uitspraak.

Het is mogelijk dat u onmiddellijk de uitspraak van de strafrechter krijgt, maar de rechter kan er ook voor kiezen om de uitspraak op een later tijdstip mee te delen.

De rechter kan oordelen dat u schuldig of onschuldig bent. Indien de rechter oordeelt dat u schuldig bent, riskeert u de volgende straffen:

• een geldboete,
• een vrijheidsstraf (gevangenisstraf, werkstraf, elektronisch toezicht…) en/of bijkomende straffen zoals bijvoorbeeld de intrekking van het rijbewijs. 

Er zijn enkele aspecten waar men rekening mee moet houden bij de uitspraak van een strafrechter. Als eerste is het relevant om te weten dat geldboetes steeds moeten worden verhoogd met opdeciemen. Dit houdt in dat u het bedrag moet vermenigvuldigen met 8. Indien de rechter u dus bijvoorbeeld een geldboete van 200 EUR oplegt, komt dit neer op 1.600 EUR. Daarnaast is het belangrijk om op tijd kennis te nemen van de uitspraak zodat u tijdig eventueel hoger beroep kunt instellen. De termijn om hoger beroep in te stellen begint namelijk vanaf de uitspraak te lopen!

Na de uitspraak.

U heeft het recht om hoger beroep in te dienen wanneer u niet akkoord bent met de uitspraak van de strafrechter. Hiervoor geldt een termijn van 30 dagen na de uitspraak. Was u of uw advocaat niet aanwezig op de zitting? In dit geval kan u naast hoger beroep, in bepaalde gevallen ook nog verzet aantekenen. Verzet houdt in dat uw zaak opnieuw bij dezelfde rechter zal voorkomen. Hoger beroep is steeds bij een "hogere" rechter. Gaat u in beroep tegen een vonnis van de Politierechter, dan komt u bij de Correctionele rechtbank terecht. Gaat u in beroep tegen een vonnis van de Correctionele rechtbank, dan komt u terecht op het Hof van Beroep.