Het vruchtgenot
Het vruchtgenot van de goederen van de minderjarige is het recht van de ouders om de vruchten (opbrengsten) van sommige goederen van hun kind te genieten (art. 384 oud BW). Dit recht komt overeen met het klassieke vruchtgebruik, maar in dit geval gaat het om het recht van de ouders om de goederen van hun kind te gebruiken, terwijl het kind de eigenaar blijft. De voordelen, zoals bijvoorbeeld huurinkomsten en rente, komen toe aan de ouders, maar de eigendom van het goed blijft bij het kind.
Het vruchtgenot kan men zien als een compensatie voor de onderhoudsplicht van de ouders. Het stelt hen in staat om de opbrengsten van het vermogen van hun kind te gebruiken in het kader van hun zorgplicht voor het kind. Met deze regeling voorkomt men ook mogelijke familiale discussies.
De ouders hebben geen verantwoordingsplicht voor de opbrengsten van het vruchtgenot, maar wel voor het kapitaal (de goederen zelf). Ze moeten dus zorgdragen voor het behoud van de goederen van hun kind.
Op welke goederen heeft het vruchtgenot betrekking?
De regel is dat het vruchtgenot op alle goederen geldt. De wet maakt hierop enkele uitzonderingen:
- Het loon van het kind: het loon dat het kind zelf verdient, valt buiten het vruchtgenot van de ouders. Dit is het persoonlijk bezit van het kind (art. 387, eerste lid oud BW).
- Goederen met voorwaarde: goederen die het kind ontvangt onder de uitdrukkelijke voorwaarde dat de ouders geen vruchtgenot hierover mogen hebben. Dit kan bijvoorbeeld het geval zijn wanneer het kind een erfenis of schenking krijgt met deze uitdrukkelijke voorwaarde (art. 387, eerste lid oud BW).
- Erfenis door onwaardigheid ouder (plaatsvervulling): goederen die het kind erft omdat zijn ouder “onwaardig” is verklaard, vallen buiten het vruchtgenot van de ouders (art. 4.9 BW).
- Erfonwaardigheid van de ouder: de ouder die ten aanzien van zijn kind “erfonwaardig” is verklaard, heeft geen vruchtgenot over de goederen die aan het kind toekomen. Dit is een burgerrechtelijke sanctie die automatisch leidt tot het verlies van het recht op vruchtgenot (art. 387, tweede lid oud BW).
De lasten van het vruchtgenot
De personen die van het vruchtgenot genieten, zijn verantwoordelijk voor vier verschillende lasten die voortvloeien uit dit recht. De opbrengsten van het vruchtgenot moet men doorgaans beschouwen als een compensatie voor die lasten. Als de opbrengsten niet voldoende zijn om deze lasten te dekken, moeten de vruchtgebruikers de kosten aanvullen me hun eigen vermogen. Het gaat hierbij om de volgende lasten:
- De lasten waartoe de vruchtgebruikers gehouden zijn (art. 386, 1° oud BW): dit betreft de gebruikelijke kosten die voortvloeien uit het beheer en gebruik van het goed waarop het vruchtgebruik rust. Het kan bijvoorbeeld gaan over onderhoudskosten of andere dagelijkse uitgaven die nodig zijn om het goed te behouden en te gebruiken.
- De onderhoudsplicht (art. 386, 2° oud BW): de vruchtgebruiker moet de opbrengsten van het vruchtgenot gebruiken om te voorzien in het onderhoud van zijn kinderen.
- De betaling van periodieke schulden ten laste van het kapitaal (art. 386, 3° oud BW): dit verwijst naar de schulden die verbonden zijn aan het goed zelf, die periodiek moeten worden betaald. Denk hierbij aan de betaling van rente of interesten die verbonden zijn aan het bezit van het goed.
- De betaling van begrafeniskosten en de kosten van de laatste ziekte (art. 386, 4° oud BW): indien het vruchtgenot betrekking heeft op goederen die het kind geërfd heeft, dan moeten de begrafeniskosten en andere daarmee samenhangende kosten van de overledene worden betaald met de opbrengsten van het vruchtgenot.
De andere bestanddelen van het ouderlijk gezag
De onderhoudsverplichting van de ouders opzichtens hun kinderen