De vaststelling van de moederlijker afstamming binnen het lesbische huwelijk
De regels inzake de vaststelling en betwisting van de meemoederlijke afstamming zijn grotendeels gebaseerd op het model van de vaderlijke afstamming, met de nodige aanpassingen voor koppels van hetzelfde geslacht.
Zo heeft de wetgever de klassieke regel van “vader is hij die met de moeder gehuwd is” uit het heterohuwelijk, naar analogie toegepast op het lesbische huwelijk (art. 325/2 oud BW).
Volgens deze zogenaamde “meemoederschapsregel” geldt het volgende: het kind dat geboren wordt tijdens het huwelijk van twee vrouwen of binnen de 300 dagen na ontbinding of nietigverklaring van dat huwelijk, heeft automatisch de echtgenote van de moeder als meemoeder.
De werkingssfeer en uitzondering op deze regel zijn gelijklopend met die van de vaderschapsregel.
Indien de afstamming van de meemoeder op basis van artikel 325/2 van het oud Burgerlijk Wetboek werd vastgesteld, is een vordering tot betwisting van het meemoederschap de enige rechtsingang om die juridische band aan te vechten.
Betwisting van afstamming
Krachtens artikel 325/3, §1 oud BW is een betwisting van het meemoederschap niet mogelijk wanneer er sprake is van een bezit van staat tussen het kind en de meemoeder. Dit betekent dat het kind en de meemoeder een sociale en affectieve band moeten hebben gehad die overeenkomst met de juridische band.
- Wie kan het meemoederschap betwisten en binnen welke termijnen?
Volgens artikel 325/3, §2 oud BW zijn vijf personen gerechtigd om het meemoederschap te betwisten:
- De meemoeder zelf (echtgenote)
- Termijn: binnen één jaar na de ontdekking van het feit:
- Dat de verwekking van het kind niet het gevolg kon zijn van een daad waarmee zij instemde;
- Dat zij niet heeft toegestemd in de daad die de voortplanting als gevolg had.
- Het kind
- Termijn: vanaf de leeftijd van 12 tot 22 jaar.
- Uitzondering: het kind kan ook nog binnen één jaar na de ontdekking van het ontbreken van instemming met MBV (medisch begeleide voortplanting) of van een daad die niet tot de verwekking kon leiden, een vordering instellen.
- De moeder (biologische moeder)
- Termijn: binnen één jaar na de geboorte van het kind.
- Een andere vrouw die het meemoederschap opeist
- Termijn: binnen één jaar na ontdekking van het feit dat:
- Zij heeft ingestemd met MBV, overeenkomstig de voorwaarden van de MBV-wet;
- En dat die daad effectief tot de verwekking van kind kon hebben geleid.
- Deze vordering kan al vóór de geboorte worden ingesteld (artikel 328bis oud BW).
- De man die het vaderschap opeist
- Termijn: binnen één jaar na ontdekking dat hij de genetische vader is.
- Let op: indien deze man de spermadonor is in het kader van MBV, heeft hij geen recht om het meemoederschap te betwisten.
- Ook hier is een vordering vóór de geboorte mogelijk (art. 328bis oud BW).
De eiser hoeft niet te bewijzen dat er geen instemming was met MBV. Het is aan de verweerder, die de vordering betwist, om met alle wettelijke middelen aan te tonen dat er wel instemming was overeenkomstig de MBV-wet.
De eiser mag vervolgens tegenbewijs leveren om aan te tonen dat de verwekking niet het gevolg kon zijn van de gestelde daad.
- Bijzondere vorderingen met nieuwe afstamming als gevolg
Wanneer de vordering wordt ingesteld door een man die het vaderschap opeist of een vrouw die het meemoederschap opeist, dan leidt dit (bij toewijzing van de vordering tot bijkomende vereisten en gevolgen.
Als eerste zal het bestaande meemoederschap van de echtgenote uitgewist worden. Daarnaast zal er een nieuwe afstammingsband ontstaan met de eiser, namelijk een nieuwe vaderlijke of meemoederlijke afstamming.
Bijkomend geldt ook dat de vader die het vaderschap opeist zal moeten bewijzen dat hij de genetische vader is. De vrouw die het meemoederschap opeist zal bijkomend moeten bewijzen dat zij, overeenkomstig de MBV-wet heeft ingestemd met de MBV die de verwekking van het kind tot gevolg kon hebben.
De afstamming langs meemoederszijde
De afstamming langs vaderszijde
De afstamming langs moederszijde