De vaderlijke erkenning

Wat is de vaderlijke erkenning?

De vaderlijke erkenning is een niet-eenzijdige, vrijwillige en buitengerechtelijke rechtshandeling gesteld door een man, waardoor een afstammingsband ontstaat ten aanzien van het erkende kind.

• Niet eenzijdig: de instemming van de moeder en/of het kind zal in de meeste gevallen vereist zijn.
• Vrijwillig: de man wil een afstammingsband doen ontstaan ten aanzien van het kind.
• Buitengerechtelijk: met andere woorden buiten de rechtbanken om.

Het is niet vereist voor de erkennende man om het bewijs te leveren van zijn genetische band. De ambtenaar van de burgerlijke stand zal de erkenning wel moeten weigeren, indien het manifest onmogelijk lijkt dat de man een genetische band heeft met het kind omwille van een te klein verschil in leeftijd. Ook zal de ambtenaar moeten weigeren indien er manifest sprake is van een frauduleuze erkenning die als doel heeft een verblijfsrechtelijk voordeel te bekomen.

De erkenning is een declaratieve handeling. Het zal dus bijgevolg de staat van het kind vaststellen met terugwerkende kracht tot op het tijdstip van de geboorte, en in voorkomend geval, zelfs tot op de verwekking van het kind indien dit tot voordeel zou spelen voor het kind.

Wat zijn de voorwaarden voor de vaderlijke erkenning aan de kant van het kind?

Vaderlijke erkenning is slecht mogelijk ten aanzien van kinderen van wie de vaderlijke afstamming niet (of niet meer) vaststaat op basis van de vaderschapsregel, en ten aanzien van wie evenmin een vastgestelde meemoederlijke afstammingsband is vastgesteld op basis van het huwelijk van hun moeder. Erkenning van het vaderschap zal niet mogelijk zijn, in het geval dat er een ononthefbaar huwelijksbeletsel bestaat tussen de (juridische) moeder en de erkennende vader.

Wat zijn de voorwaarden voor de vaderlijke erkenning aan de kant van de erkenner?

De minderjarige erkennende vader is niet onderworpen aan extra voorwaarden. De beschermde persoon die onbekwaam was verklaard om een kind te erkennen, kan evenwel de machtiging hiervan aan de vrederechter vragen.

Moet u een bepaalde termijn respecteren waarbinnen de erkenning dient te geschieden?

Neen. Er is geen enkele termijn van toepassing op de erkenning. Men kan al reeds tijdens de zwangerschap het kind erkennen. Een meerderjarig kind kan ook nog altijd erkend worden.

Vormvereisten voor de vaderlijke erkenning.

De erkenning dient te gebeuren via authentieke akte. Deze akte wordt opgesteld door de ambtenaar van de burgerlijke stand. Echter wanneer een gehuwde man een kind erkent dat buiten zijn huwelijk is verwekt, dan moet de ambtenaar van de burgerlijke stand binnen de 3 dagen de echtgenote of de echtgenoot van de man in kennis brengen van deze erkenning.

Instemming van moeder en/of kind.

Omtrent de vereiste instemming van moeder en/of kind moeten we 3 situaties van elkaar onderscheiden.

• Niet ontvoogd minderjarig kind met een wilsbekwame moeder (artikel 329bis, § 2 BW)

In het geval dat men een niet ontvoogd minderjarig kind of een ongeboren kind wil erkennen, dan zal men de instemming van de moeder moeten hebben.

Indien het kind minstens 12 jaar oud is en een onderscheidingsvermogen heeft, zal men ook de toestemming van het kind nodig hebben.

Bij weigering van de instemming kan men de moeder en/of het kind voor de familierechtbank dagvaarden. Deze zal eerst de partijen proberen in overeenstemming te brengen. Indien de familierechtbank er niet toe komt om de nodige toestemmingen te ontvangen, dan zijn er twee opties:

Oftewel heeft men bewezen dat de aspirant-erkenner niet de genetische vader is, in welk geval de familierechtbank het verzoek tot erkenning zal afwijzen.

Ofwel heeft men niet bewezen dat de genetische band ontbreekt, in welk geval de familierechtbank de aspirant-erkenner moeten machtigen om het kind te erkennen. Toch kan de familierechtbank dit weigeren indien het kind ouder is dan één jaar en indien de erkenning kennelijk strijdig zou zijn met het belang van het kind. Echter heeft het Grondwettelijk Hof geoordeeld dat deze minimumleeftijd van één jaar, om het belang van het kind na te gaan, strijdig is met de grondwet. Daarom zal de rechter ook voor kinderen onder de leeftijd van één jaar, het belang van het kind kunnen nagaan. Hoewel de wet slechts een marginale toetsing (een minimale toetsing) vooropstelt, heeft het Grondwettelijk Hof hieromtrent toch anders beslist. De familierechtbank dient namelijk een volledige toetsing van de belangen van het kind na te gaan. De familierechtbank zal dus ook rekening mogen houden met de belangen van de genetische vader om zijn vaderschap vastgesteld te zien worden.

Ook wanneer de aspirant-erkenner zich schuldig heeft gemaakt aan verkrachting van de moeder, zal de familierechtbank het verzoek moeten weigeren, ook al wordt er niet bewezen dat de genetische band ontbreekt.

• Meerderjarig of ontvoogd kind (artikel 329bis, § 1 BW)

In het geval dat het kind al reeds meerderjarig of ontvoogd is, dan is enkel de instemming van het kind vereist. Het kind beschikt hierbij over een absoluut vetorecht, en hoeft zijn weigering ook niet te motiveren.

Men zal de instemming van het meerderjarig kind evenwel niet nodig hebben, indien de rechtbank van oordeel is dat het kind wilsonbekwaam is of indien het kind door de vrederechter (bij wijze van beschermingsmaatregel) onbekwaam is verklaard om met zijn erkenning in te stemmen.

• Niet ontvoogd minderjarig kind zonder moeder of een nog levende moeder die niet in staat is haar wil te uiten of wilsonbekwaam is (artikel 329bis, § 3 BW)

Dit is een uitzonderlijke situatie waarbij geen voorafgaande instemming vereist is, ook niet van het minderjarig kind dat de leeftijd van 12 jaar heeft bereikt.

Bij dergelijke erkenning stelt de ambtenaar van de burgerlijke stand het kind en de wettelijke voogd in kennis van deze erkenning. Voor zover zij niet hebben ingestemd met de erkenning, kunnen ze binnen de 6 maand volgend op de erkenning, vernietiging van de erkenning vorderen. Voor deze nietigverklaring moet men wel het bewijs leveren dat de erkenner niet de genetische vader is. Dergelijke bewijs moet niet geleverd worden, wanneer de erkenner de verkrachter van de moeder is, alsook niet wanneer de erkenning niet in het belang is van het kind is.