Persoonlijkheidsrechten
Persoonlijkheidsrechten zijn universele rechten die de menselijke persoonlijkheid moeten beschermen. Het gaat om subjectieve rechten die iedereen geniet omdat men "persoon" is. Persoonlijkheidsrechten beschermen ons moreel, psychisch en fysiek. Persoonlijkheidsrechten zijn absolute rechten omdat ze voor iedereen gelden. Deze rechten kunnen zowel negatief zijn (voorkoming van aantasting) als positief (zelfbeschikking).
De persoonlijkheidsrechten zijn ontstaan als juridische bescherming tegenover het staatsgezag. De persoonlijkheidsrechten werden nadien ook opgenomen in de nationale grondwet van nagenoeg alle Staten. Nog later werden de persoonlijkheidsrechten opgenomen in verdragen en internationale rechtsbronnen, omdat ze de invloedsfeer van de individuele Staten overstijgen. Denk hierbij bijvoorbeeld aan de aan de Universele Verklaring van de rechten van de mens, het Europees Verdrag tot bescherming van de rechten van de mens, het Internationaal Verdrag inzake burgerrechten en politieke rechten en het Internationaal Verdrag betreffende de rechten van het kind.
Persoonlijkheidsrechten versus mensenrechten
De mensenrechten en de persoonlijkheidsrechten zijn niet hetzelfde. Er zijn wel gelijkenissen op sommige vlakken, namelijk:
- Het is een bescherming voor het individu.
- Het is een verhouding tussen burger en overheid, maar ook tussen burger en burger.
- Een aantal mensenrechten waarborgen eigenlijk aspecten van het privaatrechtelijke statuut van de burger.
- Er kan geen afbreuk gedaan worden aan deze rechten. Men kan deze altijd inroepen in een proces.
Desalniettemin bestaat er toch een duidelijk verschil tussen de mensenrechten en de persoonlijkheidsrechten. Mensenrechten leggen plichten op aan de Staat en hebben betrekking op het overheidsgezag. Persoonlijkheidsrechten leggen plichten op aan particulieren en aan overheidsorganen.
Mensenrechten gelden universeel, terwijl persoonlijkheidsrechten privaat gelden. Wat ook wil zeggen dat persoonlijkheidsrechten preciezer geformuleerd zijn dan mensenrechten.
De fundamentele waarden van beide rechten vallen ook niet samen, terwijl ze hen beiden beschermen. Ze hebben niet dezelfde soort bescherming, maar ze vullen elkaar wel aan. Sommige rechten kunnen zowel als mensenrechten als persoonlijkheidsrechten beschermd worden.
De mensenrechten behoren tot het publiekrecht en de persoonlijkheidsrechten tot het personenrecht.
Wat zijn de algemeen erkende persoonlijkheidsrechten?
- Het recht op eerbied voor het leven
- Het recht op eerbied voor de fysieke integriteit van het lichaam
- Het recht op eerbied voor het lijk
- Het zelfbeschikkingsrecht
- Het recht op eerbiediging van het privéleven
- Het recht op communicatiegeheim/briefgeheim/telefoon- en telegraafgeheim
- Het recht op afbeelding
- Het recht op stem
- Het recht op eer en goede naam
- Het recht van antwoord
- Morele intellectuele rechten
- Het recht op naam en op adellijke titel
- Het recht op geslacht
- Persoonlijkheidsrechten tot bescherming van de nagedachtenis van de overledene
- ...