Hoe wordt het onderhoudsgeld (alimentatie) na echtscheiding berekend?

Eerste stap: referentiestandaard

Eerst en vooral zal men de referentiestandaard bepalen. Het onderhoudsgeld moet minstens de staat van behoefte dekken. Het gaat om de voldoening van de essentiële behoeftes. Dit is voor iedereen iets anders. De rechter legt het bedrag van de onderhoudsuitkering na echtscheiding vast die ten minste de staat van behoefte van de uitkeringsgerechtigde moet dekken (art. 301, § 3, eerste lid oud BW).

Om de staat van behoefte te bepalen, zal de rechter rekening houden met:

• de inkomsten en mogelijkheden van de echtgenoten;
• de economische terugval van de behoeftige echtgenoot. 

Het onderhoudsgeld heeft immers een vergoedende functie voor de economische terugval.

Bij de beoordeling van een 'terugval' gaat de rechter twee toestanden vergelijken: namelijk enerzijds de daadwerkelijke economische situatie van de onderhoudsgerechtigde op het ogenblik van de echtscheiding en anderzijds de theoretische economische situatie waarin de onderhoudsgerechtigde zich zou hebben bevonden indien hij niet met de onderhoudsplichtige in het huwelijk was getreden. 

De rechter zal met onder andere de volgende zaken rekening houden: duur van het huwelijk, gedrag van de echtgenoten tijdens het huwelijk, leeftijd van de echtgenoten en de organisatie tijdens het huwelijk.

De uitkering kan ook degressief zijn, hetgeen betekent dat deze na verloop van tijd vermindert.

Tweede stap: draagkracht van de onderhoudsgerechtigde

Ten tweede gaat men de draagkracht van de onderhoudsgerechtigde na (art. 301, § 3, tweede lid oud BW). 

Enerzijds houdt de rechter rekening met de inkomsten die de onderhoudsgerechtigde heeft. Voorbeelden hiervan zijn de beroepsinkomsten, vervangingsinkomens, voordelen in natura van een vennootschap (bv. bedrijfswagen).

Anderzijds kijkt de rechter ook naar de mogelijkheden van de schuldeiser. De rechter gaat na of hij/zij in staat is om te werken, ook al heeft de echtgenoot tijdens het huwelijk niet gewerkt.

Wanneer de schuldeiser met zijn eigen mogelijkheden de referentiestandaard niet kan dekken, kan hij aanspraak maken op partneralimentatie. Dit betekent echter niet dat de behoeftige echtgenoot automatisch een partneralimentatie zal krijgen. In bepaalde gevallen is er geen partneralimentatie verschuldigd. Dat is bijvoorbeeld het geval bij een zware fout of geweld/misbruik. 

Derde stap: draagkracht van de onderhoudsplichtige

Ten derde houdt de rechter rekening met de draagkracht van de onderhoudsplichtige. 

Om die draagkracht te bepalen zal men rekening houden met zijn inkomsten. Hieronder vallen ook de inkomsten waarop hij aanspraak kan maken, maar dit bewust niet zou doen om lagere inkomsten te hebben (met het oog op het verkrijgen van een groter alimentatiebedrag).

Vierde stap: beperking tot 1/3 van de inkomsten van de onderhoudsschuldenaar

De laatste stap omvat het vaststellen van een maximumbedrag. 

De partneralimentatie zal maximaal een derde van de inkomsten van de schuldenaar zijn (art. 301, §3, derde lid oud BW). Deze maximumgrens wordt bepaald aan de hand van de netto-inkomsten, dus het bedrag dat hij overhoudt na aftrek van alle lasten die worden opgelegd door sociale en fiscale wetten. 

Deze 1/3 grens maakt geen deel uit van de openbare orde, maar is wél van dwingend recht, waardoor de familierechtbank er steeds rekening dient mee te houden, zelfs indien de principieel onderhoudsplichtige ex-echtgenoot deze beperking zelf niet opwerpt.