Wie vertegenwoordigt de minderjarige wanneer deze twee ouders heeft?

De beide ouders leven samen

Wanneer beide ouders nog samenleven, oefenen zij samen het ouderlijk gezag uit en treden zij dus ook gezamenlijk op als vertegenwoordiger van hun minderjarig kind. Dit geldt voor alle burgerlijke rechtshandelingen (art. 376, eerste lid oud BW). De ouders kunnen voor wat betreft de vertegenwoordiging niet afzonderlijk optreden, aangezien het gaat om belangrijke aangelegenheden, zoals daden van beschikking en proceshandelingen. 

Indien één ouder alleen optreedt als vertegenwoordiger, geldt er géén vermoeden van instemming van de andere ouder. Het vermoeden van instemming geldt enkel voor zaken met betrekking tot het gezag over de persoon en het beheer van de goederen van de minderjarige (art. 376, tweede lid oud BW). 

Als u dus als derde handelt met een afzonderlijke ouder over andere zaken, kunt u zich niet beroepen op het vermoeden van instemming van de andere, niet-optredende ouder. 

Uitzonderlijk kan de rechtbank één van de ouders machtiging geven om bepaalde handelingen afzonderlijk te stellen (art. 373, vierde lid oud BW).

De ouders van de minderjarige leven niet samen

In principe blijven de juridische ouders het ouderlijk gezag samen uitoefenen, zelfs wanneer ze niet langer samenwonen (art. 374, §1, eerste lid oud BW). Bijgevolg oefenen ze ook nog steeds de vertegenwoordigingsbevoegdheid gezamenlijk uit en is er in theorie geen verschil met de situatie waarin de beide ouders samenleven. 

Maar… in de praktijk hangt de vertegenwoordigingsbevoegdheid af van het stelsel van de uitoefening van het gezag dat van toepassing is op de ouders, namelijk ofwel een gezamenlijke gezagsuitoefening, ofwel een uitsluitende gezagsuitoefening.

Indien het basisstelsel van toepassing is, namelijk dat van de gezamenlijke gezagsuitoefening, dan treden beide ouders gezamenlijk op als vertegenwoordiger van hun minderjarig kind.

Als één van de juridische ouders echter de exclusieve gezagsuitoefening heeft verkregen, dan zal enkel die ouder optreden als vertegenwoordiger, zonder instemming van de andere ouder (artikel 374, §1, tweede lid oud BW), en dit voor alle burgerlijke rechtshandelingen. 

Daarnaast kan de rechter ook bepalen voor welke beslissingen de ouder alleen kan handelen en voor welke de instemming van beiden nodig is (art. 374, §1, derde lid oud BW). 

Men sluit de andere juridische ouder echter niet volledig uit. Deze andere ouder kan verhaal indienen bij de familierechtbank indien hij of zij niet akkoord is met de handelingen van de ouder met het exclusieve gezag (at. 374, §1, vierde lid oud BW).

Machtiging en vertegenwoordiging

Ook al hebben ouders (één of beiden) de vertegenwoordigingsbevoegdheid over hun minderjarig kind, kunnen zij niet altijd zomaar optreden. Voor bepaalde belangrijke handelingen moeten de ouders voorafgaand een machtiging krijgen van de bevoegde vrederechter. Deze handelingen, waarvoor een machtiging vereist is, worden opgesomd in artikel 378, §1 oud BW. Het gaat onder andere over:  

• vervreemding van de goederen van de minderjarige;
• hypothekeren of in pand geven van goederen van de minderjarige;
• het aanvaarden van een legaat onder bijzondere titel;
• het aangaan van een dading;
• etc.

Indien een handeling gesteld is door de vertegenwoordiger, na een geldige machtiging, zal men de handeling beschouwen als gesteld te zijn geweest door het kind, zoals bij zijn meerderjarigheid. 

Wanneer een handeling gesteld is door een vertegenwoordiger, zonder geldige machtiging, kan deze nietig verklaard worden. Hierdoor wordt de handeling geacht nooit te zijn gesteld geweest. Deze nietigheid kan enkel gevraagd worden door of namens de minderjarige, waarbij de rechter verplicht is de nietigheid uit te spreken.