Bovenmatige burenhinder.
Enkel bovenmatige burenhinder, zijnde nabuurschade of burenhinder die de gewone burenlasten overschrijdt, is juridisch relevant. Artikel 544 BW vereist dus dat er hinder wordt veroorzaakt die de grens van de normale lasten uit nabuurschap te boven gaat en derhalve het evenwicht tussen de naburige erven verstoort.
Opdat er van burenhinder gesproken kan worden, is tevens vereist dat het erf daadwerkelijk gebruikt wordt en dat dit gebruik hinder veroorzaakt aan een naburig erf die de gewone ongemakken van nabuurschap overschrijdt.
Wat zijn naburen?
Nabuurschap heeft een zeer ruime toepassing. Elke persoon die over een attribuut van het eigendomsrecht beschikt, kan als buur beschouwd worden. Dit zijn zakelijke (bijvoorbeeld vruchtgebruik en gebruiksrecht) of persoonlijke rechten (bijvoorbeeld huurder) die men op een eigendom heeft. Men kan van buren spreken indien twee personen op afzonderlijke erven over een attribuut van het eigendomsrecht beschikken.
Deze erven moeten niet elkaar raken, maar ze moeten wel in elkaars omgeving liggen. Er moet sprake zijn van een zekere nabuurschap. Dit wordt echter zeer ruim geïnterpreteerd. Dit ruime toepassingsgebied geldt in beide richtingen, namelijk voor degene die een vordering wenst in te stellen en voor degene tegen wie de vordering is gericht.
De volgende personen kan men als buur beschouwen:
- Eigenaar;
- Mede-eigenaar;
- Vruchtgebruiker;
- Huurder;
- Erfpachter;
- Uitbaters van een luchthaven;
- Festivalorganisator;
- Nutsvoorzieningsmaatschappij die de leidingen in de openbare weg mag leggen;
Deze korte lijst is zeker en vast niet limitatief. De feitelijke controle is hierbij bepalend. Volgens de heersende rechtspraak zal de aannemer niet beschouwd worden als 'buur'.
Bovenmatige burenhinder is een feitenkwestie.
Of er sprake is van bovenmatige burenhinder is een feitenkwestie, onderwopren aan het soevereine appreciatierecht van de bevoegde rechtbank. De ene rechter zal dan ook de lat hoger leggen dan de andere. Gelijkaardige feiten kunnen aldus leiden tot verschillende uitspraken.
Niet alleen de aantasting van de materiële integriteit van de eigendom, maar ook degene die de geschiktheidsaspecten en veraangenaming van het leven in de maatschappij treft, moet daarbij gesanctioneerd worden.
De volgende voorbeelden werden als burenhinder beschouwd:
- Beschadiging van de oprit door de aanleg van een riolering;
- Wegenwerken die de toegang tot verhuurde panden feitelijk beletten waardoor men minder klanten ontvangt;
- De komst van een kinderopvang in een rustige groene omgeving;
- Barsten die door de werken in een naburige woning zijn veroorzaakt;
Factoren die in acht genomen worden bij de beoordeling van bovenmatige burenhinder.
- Factor 'plaats': traditioneel wordt geoordeeld dat in een landelijke omgeving meer hinder moet worden aanvaard. Bijvoorbeeld: zo zal de geur van een varkenskweekerij in een streek waar er meerdere zijn, als normale hinder moeten worden beschouwd.
- Factor 'tijd': het overdreven karakter van hinder wordt sneller geaccepteerd indien de hinder 's nachts plaatsvindt.
- Factor '(individuele) eerstaanwezigheid': indien men gaat wonen in de onmiddellijke omgeving van een relatief hinderlijke inrichting, heeft men de gekende ongemakken aanvaard. Let op: ook hier moet men enkel de inherente hinder gedogen, maar niet de buitengewone.
- Factor 'technische vooruitgang': dient de drempel van de al dan niet aanvaardbare hinder te worden afgewogen aan de vereisten van de tijd en de daarmee gepaard gaande modernisering? Vandaag de dag kan men immers niet meer rekenen op volledige stilte of zuivere lucht, zodat men zich in zekere mate moet aanpassen aan ongemakken die vroeger niet als duldbaar werden beschouwd. Dit mag echter geen vrijkaart zijn om ongestraft hinder te veroorzaken.
- Factor 'bijzondere gevoeligheid van zakelijke of persoonlijke aard': de bijzondere gevoeligheid van het naburige gebouw (bijvoorbeeld veroorzaakt door de slechte staat ervan) voor de hinder belet de toepassing van artikel 544 BW niet. Anderzijds kan dit ook geen verzwarende factor zijn. Hetzelfde geldt voor de persoonlijke gevoeligheid voor hinder. Met de gezondheidstoestand van de buur wordt geen rekening gehouden bij de beoordeling van het normale of overdreven karakter van de hinder.
Aan de buur toerekenbaar.
De hinder of nabuurschade moet wel te wijten zijn aan de buur in kwestie. De hinder moet veroorzaakt zijn door een daad, een verzuim of een gedraging die hem kan worden toegerekend. Ook indien een derde, bijvoorbeeld een aannemer, een fout begaan heeft, kan een vordering op grond van artikel 544 BW worden ingesteld tegen de buur. Enkel degene in wiens opdracht de werken werden uitgevoerd, kan worden aangesproken op basis van dit artikel.
Causaal verband.
Het oorzakelijk verband tussen de overlast, veroorzaakt door het gebruik van een naburig erf, en de schade dient vast te staan. Concreet betekent dit dat zonder de daad, het verzuim of het gedrag van de veroorzaker van de bovenmatige hinder, de hinder zich niet zou hebben voorgedaan zoals hij in concreto is ontstaan.