De nietigverklaring van het huwelijk
De nietigverklaring van het huwelijk is de retroactieve ontbinding van het huwelijk door de familierechtbank. Het is een sanctie voor de schending van sommige belangrijke huwelijksbeletselen. Een huwelijk is nooit automatisch nietig: het moet steeds door de rechter nietig verklaard worden.
De huwelijksbeletselen kan men in twee groepen opsplitsen. Men heeft enerzijds de verbiedende huwelijksbeletselen en anderzijds de vernietigende huwelijksbeletselen.
Verbiedende en vernietigende huwelijksbeletselen
De verbiedende huwelijksbeletselen verhinderen het huwelijk. De niet-naleving van deze voorwaarden zal geen effect hebben op de geldigheid van het huwelijk. Als voorbeeld denken we aan het niet respecteren van de wachttijd tussen de huwelijksaangifte en de huwelijksvoltrekking, of het ontbreken van de voor de huwelijkssluiting vereiste stukken.
De vernietigende huwelijksbeletselen zullen wél de geldigheid van het huwelijk aantasten indien men die niet naleeft. Het huwelijk wordt ongeldig, en men onderscheidt hierbij twee soorten nietigheid: de relatieve nietigheid en de absolute nietigheid.
De algemene regel is de absolute nietigheid
Bij de absolute nietigheid (of ook wel volstrekte nietigheid genoemd) wordt het huwelijk vernietigd. De vernietiging heeft dus ook gevolgen tot het verleden. De miskenning van de volgende negen voorwaarden levert deze nietigheid op:
Indien een van de volgende situaties zich voordoet kan de nietigheid van het huwelijk gevorderd worden:
- Het ontbreken van de toestemming. Voorbeelden hiervan zijn: in een dronken toestand in het huwelijk treden en schijnhuwelijken.
- Het niet naleven van de minimumleeftijd. Een minderjarige huwde zonder dat de leeftijdsvereiste werd opgeheven.
- Het verboden huwelijk tussen bepaalde verwanten.
- Het bestaan van een vorig niet-ontbonden huwelijk (verbod van bigamie!). Men kan maar met één persoon tegelijkertijd gehuwd zijn.
- De ambtenaar was niet bevoegd om het huwelijk te voltrekken of het voltrekken gebeurde door een onbevoegd persoon, bijvoorbeeld een consul of een priester.
- Het wilsgebrek geweld of bedreiging, m.a.w. het gaat over een gedwongen huwelijk.
- Het niet openbaar huwelijk (clandestiene huwelijken).
- Het huwelijk werd opzettelijk in het buitenland voltrokken om zo de Belgische huwelijksvoorwaarden niet te moeten naleven.
In al deze gevallen is de vordering om het huwelijk nietig te verklaren onverjaarbaar. Het niet-naleven van de minimumleeftijd is hierop een uitzondering. Indien een minderjarige huwde, zonder dat de leeftijdsvereiste werd opgeheven, kan de nietigheid niet meer gevorderd worden vanaf het moment dat de partner(s) gedurende zes maanden achttien jaar zijn (art. 185 oud BW).
De vordering tot nietigverklaring kan ingesteld worden door de echtgenoten zelf, alle belanghebbenden, maar ook het openbaar ministerie (art. 184 oud BW). De rechter is verplicht om de nietigverklaring uit te spreken.
De uitzondering is de relatieve nietigheid
Bij de relatieve nietigheid wordt het huwelijk eveneens retroactief ontbonden. Ook hier geldt de ontbinding bijgevolg zowel voor de toekomst als voor het verleden. Er zijn twee relatieve nietigheidsgronden. Het gaat over het wilsgebrek dwaling en de onbekwame beschermde meerderjarige (art. 180 en 186 oud BW).
Deze nietigheidsgronden zijn wel verjaarbaar. Enkel personen die door de nietigheidsgrond beschermd worden kunnen deze voor de rechter inroepen. Bovendien is deze nietigheidsgrond vatbaar voor bevestiging. Hierdoor zal men de nietigheidsgrond niet meer kunnen inroepen. Zo zal dwaling bevestigd worden indien de echtgenoten zes maanden na de ontdekking van de dwaling blijven samenwonen (art. 181 oud BW).
Retro-actieve werking van de nietigheidssanctie
Bij de nietigverklaring doet men alsof het huwelijk nooit heeft bestaan. Alle handelingen die uit het huwelijk vloeien worden als niet bestaande beschouwd. Zo zal het huwelijkscontract vervallen. Bij schijnhuwelijken zal de echtgenoot die het huwelijk sloot met de bedoeling om een verblijfsrechtelijk voordeel te krijgen, de Belgische nationaliteit verliezen.
Wenst u uw huwelijk nietig te laten verklaren? Of heeft u een persoonlijke vraag?
Neem dan gerust contact op met de advocaten van Wanted Law. Het team van Wanted Law staat klaar om u met raad en daad bij te staan.
Wij geloven dat het recht toegankelijk moet zijn voor iedereen. Daarom verstrekken wij via onze website al heel wat kwalitatieve informatie. Vindt u toch het antwoord niet op onze site, dan kan u ons gerust contacteren.