Wanneer ben ik onderhoudsplichtig? Het antwoord hangt af van uw situatie.
De onderhoudsplicht kan ontstaan in drie gevallen. Hierbij onderscheiden we de wettelijke onderhoudsplicht, de natuurlijke onderhoudsplicht en de conventionele onderhoudsplicht.
Een onderhoudsplichtige is de tegenhanger van een onderhoudsgerechtigde. In bepaalde gevallen ontstaat er een verhouding tussen twee personen, waarbij op de ene persoon (de onderhoudsplichtige) de verplichting rust om de andere persoon (de onderhoudsgerechtigde) de nodige middelen te bieden om in diens levensonderhoud te voorzien. De onderhoudsplicht bestaat doorgaans uit het betalen van een geldelijke, periodieke tegemoetkoming.
De wettelijke onderhoudsplicht
De wettelijke onderhoudsplicht komt het meest voor. In de wet zijn een heel aantal personen vastgesteld aan wie enerzijds een onderhoudsplicht is opgelegd, of ten opzichte van wie anderzijds een onderhoudsaanspraak verleend wordt. Dit zijn hoofdzakelijk familiale onderhoudsverplichtingen, die al vanaf de eerste versie van ons burgerlijk wetboek vastgesteld zijn. De verplichting vloei voort uit familiale vormen van solidariteit, die als bestond voor er sprake was van enige wettelijke onderhoudsverplichting.
Er zijn vier categorieën binnen de wettelijke onderhoudsplicht:
Ten eerste bestaan er een aantal onderhoudsverplichtingen binnen het kerngezin, zoals bijvoorbeeld een wederzijdse plicht tot hulp en tot bijdrage in de lasten van het huwelijk, of de onderhoudsplicht van de ouders ten opzichte van hun niet-zelfstandige kinderen.
Ten tweede bestaan er een aantal onderhoudsaanspraken tussen personen binnen de grote familie, dit gaat ruimer dan het kerngezin. Voorbeelden hiervan zijn de aanspraken van grootouders ten aanzien van hun kleinkinderen, of tussen schoonouders en schoonkinderen.
Ten derde bestaat er ook een wettelijke onderhoudsplicht tussen ex-echtgenoten, maar slechts in de gevallen dat de wet uitdrukkelijk bepaalt.
Ten vierde rust er ook nog een wettelijke onderhoudsverplichting op de nalatenschap van de overledene voor bepaalde personen/familieleden, indien er aan bepaalde voorwaarden is voldaan.
De natuurlijke onderhoudsplicht
Tussen bepaalde personen rust geen wettelijke onderhoudsverplichting, maar wordt toch het bestaan van een natuurlijke verbintenis tot het verzekeren in het levensonderhoud aanvaard in de rechtspraak en rechtsleer. De rechtspraak en rechtsleer aanvaardt deze natuurlijke onderhoudsplicht bijvoorbeeld tussen broers en zussen.
De onderhoudsplichting opgelegd in een overeenkomst.
Uiteindelijk kunnen personen ook onderling conventioneel een eenzijdige of wederkerige onderhoudsplicht bekomen, wanneer er geen wettelijke of natuurlijke verplichting voor handen is. U kan dan zelf een onderhoudsverplichting in het leven roepen, waarvan u zelf de modaliteiten kan bepalen. Een voorbeeld hiervan is de conventionele onderhoudsverbintenis die de uitkering regelt die personen na een echtscheiding door onderlinge toestemming overeenkomen.