De voordelen van Collaboratief onderhandelen

De voordelen van Collaboratief onderhandelen

De dag van vandaag is er een hele waaier aan geschillenbeslechtingsmechanismen waaruit u als rechtszoekende kunt kiezen om een oplossing te vinden voor een geschil. Dat kan bijvoorbeeld via een gerechtelijke procedure, een arbiter, een derden-beslissing, bemiddeling of, sinds kort, collaboratief onderhandelen. 

U weet ongetwijfeld dat uw advocaat u, op basis van de deontologie, op de hoogte zal brengen van alle mogelijkheden om tot een oplossing voor het voorhanden liggende conflict of probleem, te komen.

Collaboratief onderhandelen is één van die mogelijkheden. Hoewel het binnen de Belgische rechtsorde nog maar in zijn kinderschoenen staat, zijn de eerste stapjes ongetwijfeld al gezet. De stijging van het aantal advocaten dat een opleiding in collaboratieve onderhandelingen volgt, toont dit ook duidelijk aan. Collaboratieve advocaten onderhandelen met elkaar binnen een kader waar er ruimte is voor alle belangen en betrachtingen van de partijen bij het zoeken naar een oplossing voor het conflict.

Dit maakt collaboratief onderhandelen zo uniek, het gegeven dat enkel advocaten collaboratief onderhandelaar kunnen zijn. Dit is bijvoorbeeld anders bij bemiddeling, waar éénder wie een opleiding tot bemiddelaar kan volgen. Collaboratieve advocaten hebben met andere woorden vaak meer (juridische)kennis van zaken in vergelijking met bemiddelaars. Juridische expertise kan immers een troef zijn, nu we dit niet uit het oog mogen verliezen. Dit neemt niet weg dat de bemiddelingstechniek en collaboratief onderhandelen veel gelijkenissen vertonen. In beide mechanismen vertrekt men vanuit de belangen van alle partijen om tot een weloverwogen oplossing te komen. 

Dit vormt meteen ook het grootste verschil met de gewone advocatuur, waarbij advocaten vanuit de eigen standpunten van hun cliënten naar oplossingen proberen zoeken, die in veel of zelfs in de meeste gevallen, slechts één partij tot voordeel strekken. Terwijl de gewone advocatuur de taart wil verdelen, tracht een collaboratieve onderhandeling de taart juist te vergroten voor alle betrokkenen, vóór deze te verdelen.

Hoewel veel advocaten nog steeds geneigd zijn terug te grijpen naar een gerechtelijke procedure, moet u weten dat het dus ook anders kan. Let wel: elke situatie vraagt een andere aanpak. Vraag raad bij uw (collaboratieve) advocaat over de meest geschikte weg die bij uw specifieke kwestie past.

Vertrouwelijkheid

Alles wat binnen een collaboratieve onderhandeling op tafel komt is vertrouwelijk. Dit betekent dat alles wat er binnen het proces van de onderhandelingen besproken, gedeeld of overgemaakt wordt, zal nooit het daglicht zien, buiten de collaboratieve onderhandeling.

De vertrouwelijkheid draagt bij tot het scheppen van een veilig onderhandelingskader voor alle partijen, waarbinnen zij zich vrij kunnen uitdrukken. Zo hoeven de partijen het gebruik van de inhoud van de collaboratieve onderhandelingen binnen een eventuele gerechtelijke procedure, niet te vrezen. 

De vertrouwelijkheid zorgt er met andere woorden voor dat alle informatie binnen de onderhandeling, wanneer men niet tot een oplossing komt en alsnog een gerechtelijke procedure opstart, niet mag gebruikt worden binnen die gerechtelijke procedure. 

Daarnaast is er wel een kleine keerzijde aan de medaille, gezien de advocaat die u tijdens de collaboratieve onderhandelingen heeft bijgestaan, u tijdens een gerechtelijke procedure omtrent hetzelfde conflict niet meer kan bijstaan. Het is daardoor juist een gezamenlijk engagement om via deze weg tot een oplossing te komen. U mag dan ook gedrevenheid en engagement van uw collaboratief advocaat verwachten.

Vrijwilligheid

Collaboratieve onderhandelingen zijn vrijwillig voor elke partij. Dit wil zeggen dat u niet gedwongen aan een onderhandeling hoeft deel te nemen. Ook kan u elk moment kiezen om tijdens een collaboratieve onderhandeling het proces stop te zetten. Ook hier is het belangrijk om te wijzen op het feit dat deze keuze niet ter ore komt aan een rechter bij een eventuele gerechtelijke procedure. Deze valt eveneens onder de vertrouwelijkheid. Dit blijft ook één van de fundamentele principes die eigen zijn aan de bemiddeling.

De verscheidene aspecten van een collaboratieve onderhandeling

• Tijdens de collaboratieve onderhandelingen moeten de partijen zich eerder zien als een team en niet als concurrenten. Het is de bedoeling om samen tot een oplossing te komen.

• De vergaderingen die de collaboratieve advocaten in het kader van een collaboratieve onderhandeling organiseren zijn ertoe gericht de belangen en behoeften van alle partijen te behartigen en dus niet enkel van de ene of de andere cliënt.

• Goede trouw en openheid staan centraal bij het communiceren tussen de verschillende betrokkenen. Bij een collaboratieve onderhandeling verbinden de partijen zich ertoe om alle inlichtingen vrij te geven die nuttig kunnen zijn bij het zoeken naar een passende oplossing voor het geschil. 

• De partijen zijn bij een collaboratieve onderhandeling onderling afhankelijk van elkaar, waarbij de partijen een stapsgewijs traject volgen om de behoeften, belangen en de verwachtingen van elke betrokkene zoveel als mogelijk binnen de onderhandeling te integreren. Bij elke stap is het de bedoeling zoveel mogelijk nuttige informatie over de te bespreken onderwerpen en de ermee gepaard gaande belangen aan het licht te brengen. 

• Het proces van de onderhandelingen is even belangrijk als het resultaat. Elke stap heeft een bestaansreden. De collaboratieve advocaten zorgen ervoor dat  het traject stap per stap verloopt, zelfs als de partijen (of soms zelfs de advocaten) de neiging hebben om al sneller naar oplossingen te zoeken. 

• Heel belangrijk bij een collaboratieve onderhandeling, en ook bij een bemiddelingsproces, is het gegeven dat de wet niet het enige criterium is. De wet kan een optie voor een oplossing zijn, maar dit is geen vereiste. Bij het zoeken naar oplossingen zijn de partijen, anders dan bij een gerechtelijke procedure, niet beperkt tot enkel juridische oplossingen, maar is er ruimte om creatief om te springen met alle mogelijke oplossingswegen, mits ze niet in strijd zijn met de openbare orde.

• Wat heel belangrijk is bij het opstarten van een collaboratieve onderhandeling, is dat een procedure voor de rechtbank uitgesloten is bij het opstarten van het onderhandelingsproces alsook gedurende het traject. Dit opnieuw om het wederzijds vertrouwen tussen alle betrokkenen te versterken.

• Bij het beëindigen van een collaboratieve onderhandeling, zonder dat er een gezamenlijk akkoord is, trekken de advocaten zich uit het dossier terug, om op die manier ook de vertrouwelijkheid van het dossier buiten de onderhandelingen, te vrijwaren.

• Tijdens een collaboratieve onderhandeling pogen de collaboratieve advocaten een zo efficiënt mogelijke communicatie te hanteren, door bijvoorbeeld respect te hebben voor wat de andere zegt en door te luisteren zonder te onderbreken.

• Bij een collaboratieve onderhandeling is er ruimte om rekening te houden met relationele en emotionele aspecten. Vaak liggen er belangen verscholen achter deze aspecten, die in het kader van een collaboratieve onderhandeling naar boven komen en op die manier ook kunnen en mogen doorwegen bij het zoeken naar een oplossing.

De bovenstaande aspecten maken duidelijk dat het vinden van een oplossing in handen van de partijen zelf ligt. Zij beslissen zelf op welke manier of via welke oplossing ze een geschil of conflict willen beëindigen. Dit is helemaal anders bij een gerechtelijke procedure, waar de partijen afhankelijk zijn van de beslissing van een derde, zijnde de rechter.

Dit maakt collaboratief onderhandelen net zo interessant. Het beoogt een veilig onderhandelingskader te creëren voor de partijen om zelf te pogen tot een door elke betrokkene gedragen oplossing te vinden. Dergelijke oplossingen zorgen vaak ook voor een beter behoud van de relatie, zij het een zaken- of burenrelatie, naar de toekomst toe, en geven voldoening aan elke betrokkene.

Hoewel er veel voordelen aan de collaboratieve onderhandelingstechniek verbonden zijn, blijft de terugtrekkingsplicht van de collaboratieve advocaten bij een stopzetting van de onderhandelingen een soort “achillespees. Het feit dat de advocaten zich bij de stopzetting van de collaboratieve onderhandelingen moeten terugtrekken zorgt er, zoals gezegd, wel voor dat collaboratieve advocaten heel gedreven en gemotiveerd zullen zijn om samen tot een weloverwogen oplossing te komen.

Één ding is zeker: bij een geslaagde collaboratieve onderhandeling en ook bij de  bemiddeling zijn er geen verliezers, maar evenmin winnaars. Er zijn enkel de partijen die een groter stuk taart hebben gekregen. En wie houdt er nu niet van taart?