Wat is een ingebrekestelling?
Een ingebrekestelling, ook wel aanmaning, sommatiebrief of herinneringsbrief genoemd, is een formele aanmaning waarmee u als schuldeiser op een ondubbelzinnige manier aanspraak maakt op de naleving door uw schuldenaar van diens verbintenissen. Met een ingebrekestelling geeft u te kennen dat u de uitvoering wenst van de verbintenis van uw debiteur, bijvoorbeeld een betaling. De ingebrekestelling is een eenzijdige rechtshandeling waarmee de schuldeiser zijn eis formaliseert en zijn schuldenaar waarschuwt en informeert over wat er zal gebeuren indien hij nalaat zijn verplichtingen na te komen.
De ingebrekestelling is een eenzijdige rechtshandeling die een aantal rechtsgevolgen beoogt. Zo zullen vanaf de ingebrekestelling de moratoire interesten beginnen lopen. Vanaf de ingebrekestelling wordt ook het risico verschoven.
Model van ingebrekestelling?
Indien u op zoek bent naar een model of een voorbeeld document van een ingebrekestelling, momenteel zijn we het slimme document aan het herprogrammeren naar de nieuwe wetgeving.
Op het internet circuleren heel wat voorbeelden die u gratis kunt downloaden. Hiermee is op zich niets mis. Het model van Wanted Law is in ieder geval fundamenteel anders. U mag er op rekenen dat het juridisch correct is en up to date, met alle nodige wettelijke vermeldingen. Daarnaast wordt u niet wandelen gestuurd met een word-bestand waar u nog alles mee fout kunt doen. Wij helpen u de ingebrekestelling correct in te vullen met een automatische vragenlijst. U personaliseert en vult hiermee uw document in, dat u dan ingevuld ontvangt in word-formaat.
In complexere zaken raden wij aan om ook de optionele bijstand bij te bestellen. U kan dan met deskundige hulp van een advocaat van Wanted Law tegen een vaste prijs uw ingebrekestelling verder bespreken en afwerken. Alle vragen die u nog zou hebben kan u tijdens deze consultatie ook stellen.
Is een ingebrekestelling altijd verplicht?
Volgens het Hof van Cassatie is de voorafgaandelijke ingebrekestelling een algemeen rechtsbeginsel (Cass. 9 april 1976, RW 1976-77, 921). Het getuigt van de verplichte goede trouw om uw schuldenaar niet te verrassen en hem nog een ultieme kans te geven om zijn verplichtingen vrijwillig na te komen, alvorens u verdere stappen zet die soms aanzienlijke kosten met zich meebrengen. De ingebrekestelling heeft dus ook een waarschuwings- en informatiefunctie en is in die zin verplicht.
Het basisprincipe is dat u als schuldeiser steeds verplicht bent om uw debiteur voorafgaandelijk in gebreke te stellen, wanneer u vaststelt dat uw schuldenaar zijn verbintenissen niet naleeft.
In sommige gevallen zal een voorafgaandelijke ingebrekestelling toch niet verplicht zijn. Zo zijn er wettelijke uitzonderingen en contractuele uitzonderingen. Daarnaast kan u de ingebrekestelling achterwege laten indien zij nutteloos is geworden.
- Wettelijke uitzonderingen.
In het Burgerlijk Wetboek zijn een aantal uitzonderingen terug te vinden van gevallen waarin een voorafgaandelijke ingebrekestelling niet nodig is. Dit is bijvoorbeeld het geval van artikel 1146 BW. Wanneer een schuldenaar een verbintenis heeft aangedaan om binnen een bepaalde termijn iets te doen, maar deze termijn is verstreken en het is niet meer nuttig dat de verbintenis nog wordt uitgevoerd, dan moet u de betrokken schuldenaar niet meer in gebreke stellen. Dit geldt ook voor artikel 1145 BW, artikel 1652 BW (koop), artikel 1996 en 2001 BW (lastgeving), artikel 1378 BW (onverschuldigde betaling), artikel 1436 BW (huwelijksvermogensrecht), artikel 2028 BW (borgstelling).
Er zijn nog een hele reeks andere wettelijke uitzonderingen terug te vinden in andere wetgeving, waarop we in deze bijdrage niet op ingaan.
- Contractuele uitzonderingen.
De verplichting tot voorafgaandelijke ingebrekestelling is niet van dwingend recht of raakt de openbare orde niet. Dit wil zeggen dat u contractueel kunt afwijken van deze regel. U kan dus rechtsgeldig de verplichting tot aanmaning contractueel “wegbedingen”. Maar opgepast, in bepaalde wetgeving is de verplichting tot voorafgaandelijke ingebrekestelling wél van dwingend recht, bijvoorbeeld inzake hypothecair krediet (artikel VII.146 § 2 Wetboek Economisch Recht).
- Geen ingebrekestelling wanneer deze nutteloos geworden is.
Wanneer bijvoorbeeld het vertrouwen tussen de contractspartijen zodanig is geschonden dat de voortzetting van de contractuele relatie niet meer mogelijk is, dan heeft het geen zin om uw debiteur nog aan te manen om het contract vooralsnog uit te voeren. Ook wanneer de schuldenaar zelf laat weten dat hij zijn verplichtingen niet meer zal voldoen, dan bent u niet verplicht om hem toch nog in gebreke te stellen. Of een voorafgaandelijke ingebrekestelling nutteloos is, is een feitenkwesite waarover men in het kader van een gerechtelijke procedure nog heel wat discussie kan voeren. Het is dus vaak verstandiger om toch een aanmaning te versturen om later geen (dure) discussies te moeten voeren voor de rechtbank.
Moet ik ook een ingebrekestelling versturen wanneer ik het slachtoffer ben van een onrechtmatige daad?
De ingebrekestelling heeft ook een algemene draagwijdte. Ze geldt ongeacht de bron van de verbintenissen. Zowel bij contractuele als bij buitencontractuele verplichtingen is de aanmaning in principe verplicht. Maar... het Hof van Cassatie is van oordeel dat bij onrechtmatige daad er geen aanmaning verplicht is omdat de schade al is ingetreden en een ingebrekestelling tot doel zou hebben juist de schade te voorkomen. De aansprakelijke heeft immers zijn verplichting reeds geschonden, met name de verplichting om iets niet te doen (Cass. 11 mei 1923, Pas. 1923, I, 303). Deze rechtspraak wordt in de rechtsleer bekritiseerd. Deze rechtsleer stelt dat de buitencontractuele aansprakelijkheid enkel herstelverbintenissen in het leven roept. Gaat de aansprakelijke niet vrijwillig over tot herstel, dan is een voorafgaandelijke ingebrekestelling wel degelijk verplicht.
Wat zijn de voorwaarden waaraan een ingebrekestelling moet voldoen om geldig te zijn?
Een ingebrekestelling is niet aan bijzondere geldigheidsvoorwaarden onderworpen, maar het moet wel duidelijk zijn dat het om een ingebrekestelling gaat.
- De aanwezigheid van een schuld.
U kan maar een ingebrekestelling versturen, voor zover u schuldeiser bent. Er moet dus in de eerste plaats een schuld of verbintenis bestaan. Het is niet noodzakelijk dat de schuld ook reeds opeisbaar is. U kan reeds in gebreke stellen voor een nog te vervallen schuld, maar dan zal de ingebrekestelling pas gevolgen teweegbrengen wanneer de schuld daadwerkelijk opeisbaar wordt.
- U moet duidelijk vermelden dat het uw wil dat uw schuldenaar zijn verplichtingen nakomt
In het jargon heet het dat een ingebrekestelling de "duidelijke en ondubbelzinnige uitdrukking moet zijn van de wil van de schuldeiser om de verbintenis van zijn schuldenaar te zien uitvoeren".
De enige inhoudelijke verplichting waaraan een ingebrekestelling moet beantwoorden is inderdaad dathet duidelijk is dat u als schuldeiser aanspraakt op de naleving van de verplichtingen van uw schuldenaar. Het is in principe niet noodzakelijk dat de ingebrekestelling de sanctie aangeeft die u wil toepassen wanneer de schuldenaar geen gevolg geeft aan de ingebrekestelling. Maar...opnieuw in het kader van de goede trouw neemt u beter het zekere voor het onzekere en vermeldt u best toch de sanctie. De sanctie kan o.m zijn de buitengerechtelijke ontbinding van de overeenkomst, de uitvoering van de werken door een derde, enz...
- Geen specifieke vormvereisten.
De ingebrekestelling is in principe niet onderworpen aan enig vormvoorschrift. Nochtans bepaalt artikel 1139 BW dat een ingebrekestelling geschiedt door een akte of een daarmee gelijkgestelde akte. Wat echter telt, is dat het duidelijk moet zijn dat u uw debiteur in gebreke stelt. Als schuldeiser draagt u de bewijslast dat u uw verplichting tot voorafgaandelijke ingebrekestelling heeft nageleefd, zodat u best gebruik maakt van een bewijsbaar geschrift, zoals een aangetekende brief. Hiermee kan u perfect bewijzen dat uw debiteur de ingebrekestelling heeft ontvangen, minstens kon ontvangen als hij dit gewild had. Het bewijs van een mondelinge ingebrekestelling is problematisch.
De ingebrekestelling kan diverse vormen aannemen:
- een dagvaarding
- een conclusie die u neerlegt ter griffie
- een beslag, bevel of verzoek tot minnelijke schikking
- de aangifte van schuldvordering in een faillissement
- een gewone brief, maar omwille van bewijsproblemen strekt het tot aanbeveling een aangetekende brief te gebruiken.
- Een faxbericht
- E-mailbericht
Het woord “ingebrekestelling” of “in mora-stelling” is niet noodzakelijk om van een ingebrekestelling te spreken, maar biedt wel het voordeel van de duidelijkheid.
Wat als ik geen ingebrekestelling heb verstuurd?
Zolang u uw debiteur niet in gebreke heeft gesteld, kan u geen verdere stappen ondernemen tégen hem: de niet-uitgevoerde verbintenis blijft in principe bestaan en haar afdwingbaarheid is geneutraliseerd.
Rechtshandelingen die u stelt zonder voorafgaandelijke aanmaning, bijvoorbeeld wanneer u aanspraak maakt op een schadevergoeding of een uitdrukkelijk ontbindend beding, blijven zonder rechtsgevolgen: uw schuldenaar is niet gebonden door deze door u opgeworpen sancties!
Hoewel men stelt dat een dagvaarding als ingebrekestelling geldt, is het toch zeker nuttig om voorafgaandelijk aan de dagvaarding eerst nog een aanmaning te versturen. Immers geval per geval zou de rechtbank kunnen oordelen dat u door niet voorafgaandelijk aan te manen, niet zorgvuldig heeft gehandeld en bijgevolg moet opdraaien voor de gerechtskosten, ook al heeft u inhoudelijk gelijk en wint u het proces!
Het is dus zeker van belang om steeds in duidelijke bewoordingen een ingebrekestelling te versturen vooraleer u een procedure start, tenzij u goed kunt motiveren waarom een ingebrekestelling volledig nutteloos zou zijn.
Het is zeker van belang om steeds in duidelijke bewoordingen een ingebrekestelling te versturen vooraleer u een procedure start, tenzij u goed kunt motiveren waarom een ingebrekestelling volledig nutteloos zou zijn.
Wat zijn de juridische gevolgen van een ingebrekestelling?
Een ingebrekestelling dient ertoe om uw schuldenaar aan te sporen om vooralsnog vrijwillig zijn verbintenis(sen) na te komen. Dit veronderstelt dat uw debiteur op het moment van de aanmaning in gebreke is gebleven en dus eigenlijk te laat zijn verbintenis nog zal uitvoeren. Daarom is het logisch dat vanaf de aanmaning de debiteur reeds een schadevergoeding verschuldigd zal zijn wegens de vertraging in de uitvoering van zijn verbintenis. Dit is de moratoire schadevergoeding. Bestaat de verbintenis uit de betaling van een geldsom, dan zal de moratoire schadevergoeding bestaan uit moratoire interesten (artikel 1153 BW). Deze moratoire interest wordt berekend op basis van de wettelijke interestvoet, tenzij u contractueel een andere interestvoet heeft afgesproken.
Zolang u geen ingebrekestelling heeft verstuurd, lopen de interesten niet (tenzij u andersluidende afspraken heeft gemaakt in uw factuurvoorwaarden bijvoorbeeld). Vele rechtbanken vereisen trouwens ook dat de aanmaning aangetekend is verstuurd opdat u aanspraak kan maken op de moratoire interesten!
De ingebrekestelling heeft ook gevolgen op het vlak van het risico. Gaat het bijvoorbeeld om een verkoop van een specifieke zaak, dan zal het risico wegens verlies van de zaak die nog niet is geleverd, voor rekening zijn van de in gebreke gebleven schuldenaar.
Welke elementen bevat een ingebrekestelling?
Hoewel een ingebrekestelling in principe vormvrij is, raden wij toch aan dat u minstens de volgende elementen vermeldt bij de redactie van uw ingebrekestelling:
- De benaming “ingebrekestelling” of “aanmaning”.
- De datum van uw brief.
- De verwijzing naar het contract met vermelding van de datum van het contract of naar de buitencontractuele gebeurtenis (bijvoorbeeld het ongeval) met datum ervan.
- De vermelding van de vaststelling dat uw debiteur zijn verplichting(en) niet naleeft, met duidelijke omschrijving van deze verplichting(en) die uw debiteur niet naleeft.
- De duidelijke vermelding van uw eis om de niet nageleefde verplichting(en) vooralsnog uit te voeren.
- Een duidelijke opgave van de termijn binnen dewelke u de uitvoering van de verbintenis wenst, bij gebreke waaraan u verdere gerechtelijke stappen zult ondernemen met alle bijkomende kosten vandien.
- De duidelijke vermelding dat u aanspraak maakt op een schadevergoeding.
- Uw persoonsgegevens en adresgegevens.
- De persoonsgegevens en adresgegevens van uw debiteur.
- En als laatste raden wij ook altijd aan om puur formeel te eindigen met de geleerde woorden "Huidig schrijven geschiedt onder voorbehoud van alle rechten en middelen en zonder enige nadelige erkenning". Zo is uw aanmaning helemaal state of the art en kan u nadien nog altijd alle kanten uit mocht u iets verkeerds hebben geschreven.
Het lijkt misschien de evidentie zelve, maar voorzie zeker ook een copie van de aanmaning die u verstuurt. Al te vaak ontbreekt de copie en beschikt men enkel over het afgiftebewijsje van de postdiensten.
Soorten ingebrekestellingen.
Zoals gezegd kan u voor elke tekortkoming van uw schuldenaar een ingebrekestelling versturen. Er zijn dan ook talloze soorten van ingebrekestellingen. De meeste ingebrekestellingen worden verstuurd wegens het niet-betalen van een factuur of een andere geldsom, zoals onderhoudsgeld of huur. Maar ook andere situaties zijn denkbaar, zoals een aannemer die de aannemingswerken niet of gebrekkig uitvoert, een verkoper die een gebrekkige wagen heeft verkocht, enz...