Wat is een wederbeleggingsvergoeding of funding loss?
De funding loss of wederbeleggingsvergoeding is de vergoeding die de bank vraagt voor een vervroegde terugbetaling van een financiering, bovenop het terug te betalen openstaande kapitaal. Deze wederbeleggingsvergoeding rekent de bank aan om alle verliezen te compenseren die ze door de vervroegde terugbetaling heeft geleden. De bank heeft immers destijds zelf aan een bepaalde, hogere rentevoet haar middelen aangetrokken om de kredietnemer een krediet te kunnen aanbieden. Het geld dat ze op heden ontvangt van de terugbetaling van het krediet, kan ze op vandaag slechts aan een veel lager rentetarief opnieuw lenen.
Het probleem van de funding loss werd voornamelijk acuut naar aanleiding van de financiële crisis van 2008, toen de rentevoeten spectaculair daalden waardoor heel wat ondernemers hun duurder krediet vervroegd wilden terugbetalen en het laten herfinancieren aan een significant lagere rentevoet. Vooral in tijden van dalende interestvoeten zien heel wat ondernemers hun concurrentiekracht afnemen en wensen hun lange termijnkrediet afgesloten aan een eerder duurder tarief vervroegd terug te betalen. Ook om andere redenen, zoals o.m. gewijzigde bedrijfsomstandigheden, is het voor een bedrijf soms noodzakelijk om een financiering vervroegd terug te betalen.
Indien u als ondernemer uw financiering bij uw bank vervroegd wenst terug te betalen, dient u goed op te letten dat de bank u geen torenhoge funding loss aanrekent.
Kan uw bank u een funding loss vergoeding aanrekenen?
De kwalificatie van uw overeenkomst is hier van groot belang. De hele discussie over de wederbeleggingsvergoeding valt terug op artikel 1907bis van het Burgerlijke Wetboek.
Artikel 1907bis BW stelt dat de bank, bij gehele of gedeeltelijke terugbetaling van een lening op interest, in geen geval van de schuldenaar, buiten het terugbetaalde kapitaal en de vervallen interest, een vergoeding voor wederbelegging mag vorderen, groter dan 6 maanden interest, berekend over de terugbetaalde som en naar de in de overeenkomst bepaalde rentevoet.
Dit artikel bepaalt m.a.w. dat bij gehele of gedeeltelijke terugbetaling de bank "maar" een wederbeleggingsvergoeding van zes maanden interest kan vragen.
Om te ontsnappen aan deze eerder lage wederbeleggingsvergoeding zijn banken geneigd om de toegestane lening ten onrechte te "verpakken" als een kredietopening en niet als lening op interest. Zo omzeilen ze de bepaling van artikel 1907bis BW.
Heel wat leningen worden ten onrechte als kredietopening verkocht. De benaming die de overeenkomst krijgt, is echter niet doorslaggevend om de juridische aard van de overeenkomst te bepalen. Het is dus niet omdat de bank de benaming "kredietopening" bovenaan de overeenkomst vermeldt, dat het ook werkelijk een kredietopening betreft. Of de financiering een krediet dan wel een lening op afbetaling is, is niet altijd eenvoudig en vergt een grondige analyse van de modaliteiten van het contract.
De rechter kan een overeenkomst die de benaming "kredietopening" draagt, herkwalificeren als een lening op interest omdat de overeenkomst de kenmerken van een lening op interest vertoont. De wederbeleggingsvergoeding is in dat geval steeds beperkt tot zes maanden interest. De rechter dient immers steeds de werkelijke wil van de partijen na te gaan, zonder zich te laten leiden door de benaming die de partijen gebruiken.
Wat is het verschil tussen een lening op interest en een kredietopening?
Wat is nu het verschil tussen een lening op interest en een krediet?
De lening op afbetaling is een zakelijk contract dat tot stand komt bij de afgifte van het kapitaal waarbij de ontlener (leningnemer) de verplichting heeft het geleende kapitaal en de verschuldigde interesten op de overeengekomen vervaldag(en) terug te betalen. Bij een lening op interest wordt het bedrag vaak in één keer uitbetaald aan de ontlener, nl. bij het afsluiten van de overeenkomst.
Een kredietopening is geen zakelijke overeenkomst, maar een consensuele en wederkerige overeenkomst waarbij de kredietnemer een kredietfaciliteit ter beschikking krijgt. Het betreft een kaderovereenkomst. De kredietnemer krijgt een persoonlijk recht om gebruik te maken van een toegekende kredietfaciliteit met een bepaalde grootte wanneer hij dat wil, en aan een overeengekomen interestvoet. Bij een kredietopening is er een vrijheid van opname en geldt er ook een zekere vrijheid inzake het tijdstip van terugbetaling naar eigen mogelijkheden. De kredietnemer is dus vrij om te bepalen wanneer hij het krediet wil opnemen. Bovendien is er ook een vrijheid in het bepalen van het doel van de financiering. Bij een kredietopening kan de kredietnemer de gelden terug opnemen, de zogenaamde wederopname, waar dit bij een lening op interest niet het geval is.
De vrijheid is dus een zeer belangrijk criterium om te bepalen of een financiering kan worden aanzien als een lening op interest of een kredietopening. Daarbij is de concrete vrijheid van de kredietnemer om opnames te doen, doorslaggevend. Is er geen vrijheid van opname op een vrij te bepalen tijdstip, dan gaat het om een lening op interest.
Nog een aantal onderscheidingscriteria zijn de aan- of afwezigheid van een rekening-courantverhouding, de betaling van een reserveringscommissie en de verzakingsvergoeding.
De vrijheid is dus een zeer belangrijk criterium om te bepalen of een financiering kan worden aanzien als een lening op interest of een kredietopening. Daarbij is de concrete vrijheid van de kredietnemer om opnames te doen, doorslaggevend. Is er geen vrijheid van opname op een vrij te bepalen tijdstip, dan gaat het om een lening op interest.
De funding loss vergoeding in functie van de datum van afsluiting van uw krediet.
Om alle discussies te beslechten, heeft de wetgever een regeling uitgewerkt met de Wet van 21.12.2013 betreffende diverse bepalingen inzake de financiering voor kleine en middelgrote ondernemingen (BS 31.12.2013). Voormalige Minister van Middenstand Laruelle wilde immers een specifieke wetgeving die een bescherming biedt aan KMO’s.
Als een KMO ná 10.01.2014 een krediet afsloot van minder dan 1.000.000 euro, kon zowel de lening als de kredietopening vervroegd worden terugbetaald, ook al werd dit in de kredietovereenkomst verboden. Voor kredieten afgesloten na 08.01.2018 heeft men het bedrag zelfs nog opgetrokken tot 2.000.000 euro. De vergoeding mag hoogstens zes maanden interest bedragen.
Dit betekent dat voor kredieten tot 1.000.000 euro (van na 10.01.2014) of tot 2.000.000 euro (van na 08.01.2018) de bank niet meer dan zes maanden interest als funding loss mag aanrekenen.
De beperking is dus enkel van toepassing voor kredieten afgesloten na deze specifieke data, en beperkt tot KMO’s. Oudere ondernemingskredieten die werden afgesloten vóór 10 januari 2014 vallen buiten het toepassingsgebied van de Wet van 21 december 2013.
Wat met financiering afgesloten vóór 10/01/2014 of de kredieten van vanaf 1.000.000 eur of 2.000.000 eur. Voor deze kredieten geldt er geen wettelijke en structurele oplossing waardoor deze kredieten nog steeds ter discussie staan!
Maar....in de meeste gevallen spreken de hoven en rechtbanken zich uit in het voordeel van de ondernemer. Er zijn echter uitzonderingen.
Het Hof van Cassatie beperkt de funding loss vergoeding en stelt een einde aan afwijkingen via een contractueel verbod.
In de arresten van het Hof van Cassatie van 2011 en 2013 onderschreef het hoogste Belgische rechtscollege dat een investeringskrediet als een lening op interest moet worden gekwalificeerd en dat, als gevolg daarvan, artikel 1907bis BW van toepassing is.
De nieuwste ontwikkeling bij het Hof van Cassatie heeft betrekking op de contractuele uitsluitingen van vervroegde terugbetalingen van leningen. Kredietverleners argumenteerden vaak dat er binnen de kredietovereenkomst geen vervroegde terugbetaling mogelijk is. Banken waren niet meer bereid om de vervroegde terugbetaling toe te staan en spraken over een wanprestatie. Volgens hen is de funding loss geen wederbeleggingsvergoeding in de zin van artikel 1907bis BW, maar wel een schadevergoeding wegens het verbreken van de overeenkomst.
De rechter is evenwel gemachtigd de contractueel bepaalde schadevergoedingen bij niet-naleving van een overeenkomst te matigen indien deze schade hoger ligt dan wat een normale kredietverlener verwacht.
In een arrest van het Hof van Cassatie van 24 november 2016 stelde het Hof dat de beperking van de vergoeding tot zes maanden interest eveneens speelt zelfs als een bank in de algemene voorwaarden bepaalt dat het krediet niet vervroegd terugbetaald kan worden. Het Hof van Cassatie doorbrak hierdoor de bestaande rechtspraak van de lagere rechtscolleges en besliste dat de beperking dus evenzeer geldt voor leningen waarbij de vervroegde terugbetaling contractueel verboden was.
In een arrest van 14 maart 2019 volgde het Hof van Cassatie dezelfde redenering en oordeelde dat de beperking opgenomen in artikel 1907bis BW ook van toepassing is als de bank een vervroegde terugbetaling toelaat, doch de kredietovereenkomst dit verbiedt. Het belang van dit laatste Cassatiearrest mag niet worden onderschat. Het Hof van Cassatie oordeelt dat artikel 1907bis BW ook van toepassing is wanneer een kredietovereenkomst elke vervroegde terugbetaling uitsluit. Hiermee wordt een einde gesteld aan de mogelijkheid om af te wijken via een contractueel beding.
Het staat vast dat met deze arresten de overdreven funding loss vergoedingen meer en meer onder druk komen te staan. De kredietverstrekker is beperkt in zijn verweermiddelen en er moet steeds in concreto worden nagegaan of een herkwalificatie van het krediet in een lening op interest mogelijk is.
Waar het Hof van Cassatie de funding loss aanvankelijk beperkt, maakt zij nu ook een einde aan afwijkingen via een contractueel verbod.
Wenst u uw financiering vervroegd terug te betalen?
Bent u ondernemer en wenst u na te gaan of u uw financiering vervroegd kunt terugbetalen zonder torenhoge funding loss? Neem dan vrijblijvend contact op met Wanted Law!