Levenslang rijverbod wegens lichamelijke en geestelijke ongeschiktheid (artikel 42 Wegverkeerswet)

Artikel 42 Wegverkeerswet

Indien u het te bont gemaakt hebt in het verkeer, riskeert u niet alleen een geldboete, of soms uitzonderlijk zelfs een gevangenisstraf, maar ook vaak een rijverbod. Dit rijverbod kan twee vormen aannemen. Eerst en vooral is er het klassieke rijverbod dat de Politierechter uitspreek als bijkomende straf. Dit rijverbod kan variëren van 8 dagen tot 3 jaar, maar kan zelfs levenslang opgelegd worden. In het jargon spreekt men dan van het zogenaamd “voorgoed verval van het recht tot sturen”.

Naast het "klassiek" rijverbod als straf, is er ook nog het rijverbod als beveiligingsmaatregel. Een veiligheidsmaatregel is geen straf, maar is bedoeld om de maatschappij te beschermen tegen een gevaar, in dit geval op de weg.

Het gebeurt meer en meer en tegenwoordig in zowat overal in Vlaanderen en Brussel dat Politierechtbanken gebruik maken van het gevreesde artikel 42 van de Wegverkeerswet.  De brokkenpiloot krijgt een rijverbod opgelegd wegens geestelijke of lichamelijke ongeschiktheid om nog een voertuig te besturen.

In deze Wanted Facts gaan wij nader in op de hachelijke situatie van een dergelijk rijverbod.

Verval van het recht tot sturen wegens lichamelijke of geestelijke ongeschiktheid tot het besturen van een motorvoertuig.

De Politierechter kan op basis van art. 42 van de Wegverkeerswet een verval van het recht tot sturen uitspreken wanneer een bestuurder lichamelijk of geestelijk ongeschikt is tot het besturen van een motorvoertuig. In dat geval wordt het verval uitgesproken hetzij voorgoed, hetzij voor een termijn gelijk aan de waarschijnlijke duur van de ongeschiktheid.  In dit laatste geval is er sprake van een tijdelijke ongeschiktheid.

Of iemand ongeschikt is of niet, wordt beoordeeld op basis van een onderzoek.  Veelal zal de Politierechter een deskundige aanstellen die met dergelijke opdracht wordt gelast en hiervan verslag uitbrengt aan de Rechter.

Het rijverbod uitgesproken krachtens artikel 42 van de Wegverkeerswet is juridisch gesproken, zoals gezegd, geen straf, maar een beveiligingsmaatregel: de overtreder wordt wegens “gevaar op de weg” onmiddellijk uit het verkeer gehaald.

Kan ik het rijverbod wegens lichamelijke of geestelijke ongeschiktheid aanvechten?

Ja, maar u zal over goede papieren moeten beschikken. Als u door de Politierechter rijongeschikt bent verklaard op basis van artikel 42 Wegverkeerswet, dan kan u sinds 2018 deze beveiligingsmaatregel reeds na een halfjaar laten opheffen. U kan een herziening aanvragen. Vroeger was dit pas na twee jaar mogelijk. Een verzoek om opnieuw rijgeschikt te worden verklaard kan men pas indienen nadat er zes maanden verstreken zijn vanaf de uitspraak. Let op: als u hoger beroep hebt ingesteld, of het Openbaar Ministerie is in beroep gegaan tegen de uitspraak, dan begint de termijn van zes maanden pas te lopen van zodra er een uitspraak is in beroep.

Tegenover de verkorting van deze termijn staat dat de wetgever de voorwaarden om opnieuw achter het stuur te mogen kruipen heeft verstrengd. Zo zal u een grondige screening moeten ondergaan om de beslissing van de Politierechter ongedaan te maken. Dat is ook logisch. De beveiligingsmaatregel zal pas opgeheven worden wanneer u opnieuw rijgeschikt bent. Wanneer u ongeschikt bent verklaard wegens bijvoorbeeld een drugs- of alcoholverslaving, of een epilepsieaandoening, dan zal u moeten aantonen dat deze medische problematiek niet meer aanwezig is.

Het verzoek tot herziening (artikel 44 Wegverkeerswet).

Het verzoek tot herziening of opheffing van het al dan niet levenslang rijverbod dient men in bij het Openbaar Ministerie van het gerecht dat uw rijverbod heeft opgelegd.

Bij dit verzoek tot opheffing dient u  de nodige bewijsstukken te voegen. De Wet bepaalt niet welke stukken u dient voor te leggen, zodat de Rechter vrij bepaalt welke stukken hij of zij nodig acht. Concreet dient u aan te tonen dat de fysieke of psychische redenen die aanleiding gaven tot het levenslang rijverbod niet meer aanwezig zijn. In het geval van een alcohol-of drugsverslaving, zal u  de bewijzen moeten voorleggen van een doorgedreven therapie, alsook medische verklaringen en resultaten van periodieke bloed -en urinetesten. 

Deze bloed- en urineanalyses kan u laten uitvoeren bij de huisarts, maar heel wat Rechtbanken vragen tegenwoordig dat een haaranalyse voorlegt (bij alcohol of drugs) of meerdere gespecialiseerde bloedanalyses (PETH of Phosphatidylethanol in geval van alcohol), aangevuld met recente bloed- en/of urineanalyses via de huisarts.

De kostprijs van een haaranalyse kan worden geraamd op:

• 250,00 EUR inzake alcohol
• 500,00 EUR inzake cannabis en drugs allerhande

Wij beschikken bij WANTED LAW over contacten bij diverse laboratoria met gespecialiseerde artsen in dergelijke onderzoeken.

Geen hoger beroep mogelijk tegen de weigering van de herziening.

Wanneer de Rechtbank het verzoek tot opheffing afwijst, kan u hiertegen geen hoger beroep aantekenen. De enige mogelijkheid die u heeft is dat u een nieuw verzoek tot opheffing indient na het verstrijken van een nieuwe termijn van zes maanden, te rekenen vanaf de datum van de afwijzing.

Verzoek ingewilligd?

Beslist de Rechtbank om u opnieuw rijgeschikt te verklaren, dan kan u (indien er geen rijverbod meer lopende is of indien er geen proeven meer uit te voeren zijn) onmiddellijk opnieuw over uw rijbewijs beschikken. Meestal zijn er echter nog herstelexamens of – onderzoeken uit te voeren ingevolge een eerdere veroordeling. Het is immers onmogelijk het praktische examen uit te voeren wanneer men niet geschikt is bevonden door de Rechtbank.

Te vroeg of onvoldoende stukken?

Dient u uw verzoek te vroeg in, of beslist de Rechtbank om het verzoek niet toe te staan, dan kan u géén beroep aantekenen tegen deze beslissing. Ook hier kan u een nieuw verzoek indienen nadat er zes maanden verstreken zijn te rekenen van de datum van het vonnis waarbij men het verzoek afwees.

Het is uitermate belangrijk dat u zich laat bijstaan door gespecialiseerde advocaten.