Kinderen hebben het recht om gehoord te worden door de rechter
Het uitgangspunt van het hoorrecht van minderjarigen is te vinden in artikel 1004/1 van het Gerechtelijk Wetboek en klinkt als volgt:
“Elke minderjarige heeft het recht gehoord te worden door een rechter in aangelegenheden die hem aanbelangen met uitzondering van vorderingen met betrekking tot de onderhoudsverplichtingen en de louter financiële of vermogensrechtelijke vorderingen die het vermogen van de minderjarige niet rechtstreeks aanbelangen. Hij heeft het recht om te weigeren gehoord te worden.”
Een minderjarige heeft dus het recht om gehoord te worden, maar daartegenover staat dat de minderjarige ook het recht heeft om te weigeren gehoord te worden.
Daarnaast verschilt het hoorrecht van de minderjarige naargelang hij/zij jonger is dan twaalf jaar of niet. Vanaf twaalf jaar zal de rechter het kind steeds uitnodigen om gehoord te worden. Onder de twaalf jaar is dit niet het geval.
We bespreken beide situaties hieronder in deze Wanted Fact.
Kinderen jonger dan twaalf jaar oud
De wet sluit niet uit dat ook kinderen jonger dan twaalf jaar gehoord worden door de rechter. Anders dan bij de twaalf-plussers, kan een minderjarige onder de twaalf jaar slechts gehoord worden wanneer iemand daarom vraagt. Het verzoek kan uitgaan van de minderjarige zelf, de partijen in het geding (meestal de ouders) of het openbaar ministerie. Ook de rechter kan vragen om de minderjarige te horen, dit is dan het zogenaamde “ambtshalve verhoor”.
Het hoorrecht van de minderjarige onder de twaalf jaar is minder absoluut als dat van de minderjarige van twaalf jaar of ouder. De rechter kan het verzoek om gehoord te worden weigeren, behalve wanneer de vraag uitgaat van de minderjarige zelf of van het openbaar ministerie. Bij weigering moet de rechter steeds motiveren waarom.
Kinderen van twaalf jaar oud of ouder
Vanaf twaalf jaar krijgt de minderjarige altijd de mogelijkheid om met de rechter te praten. De wet verplicht de rechter immers om de minderjarige boven de twaalf jaar in te lichten over zijn recht om gehoord te worden.
De minderjarige is echter niet verplicht om in te gaan op de uitnodiging voor een gesprek. Het is de vrije keuze van de minderjarige om gebruik te maken zijn/haar hoorrecht.
Daarnaast is de rechter niet verplicht om de minderjarige te horen, wanneer de minderjarige reeds gehoord is tijdens het verloop van de procedure, bijvoorbeeld in eerste aanleg. Maar wanneer er een nieuwe element is dat een verhoor rechtvaardigt, dan is de rechter weer wel verplicht om de minderjarige te horen.
Wat bespreekt de rechter met de minderjarige?
De rechter hoort de minderjarige enkel over zaken in verband met de thuissituatie en de organisatie ervan, zoals de uitoefening van het ouderlijk gezag, de verblijfsregeling en het recht op persoonlijk contact. Over de financiële regelingen spreekt de rechter niet met de minderjarige.
Het gesprek vindt plaats in de familierechtbank, vaak in een apart lokaal, in aanwezigheid van de rechter en de griffier. De ouders of andere familieleden mogen niet aanwezig zijn bij het gesprek. De minderjarige mag wel zelf iemand aanduiden om het gesprek mee te volgen, maar deze persoon mag geen ouder of grootouder zijn
De griffier stelt van het gesprek tussen rechter en kind een verslag op dat bij het dossier wordt gevoegd. De advocaten en de ouders kunnen het verslag nadien inkijken. Dit verslag geeft getrouw weer wat de minderjarige heeft gezegd. De minderjarige kan echter ook vragen om bepaalde zaken niet op te nemen in het verslag. In dat geval zal de rechter dit respecteren en hiervan geen melding maken. De minderjarige kan zelfs vragen om het volledige gesprek vertrouwelijk te houden. In dat geval zal er geen verslag zijn van het gesprek tussen rechter en minderjarige!
Wat zijn de gevolgen van het verhoor voor de minderjarige?
De minderjarige wordt nooit een procespartij in het geding waarin hij als minderjarige kind betrokken is, ook niet door zijn verhoor. Het kind kan dus niet om bepaalde zaken verzoeken waarop de rechter dan gemotiveerd moet antwoorden, of hoger beroep aantekenen tegen de uiteindelijke beslissing van de rechter.
De rechter zal rekening houden met zijn mening en dit in overeenstemming met zijn leeftijd en maturiteit. Hiermee bedoelt de wetgever dat het kind geen vetorecht heeft. De rechter zal rekening houden met de mening van het kind, maar hoeft deze mening niet te volgen. De rechter zal een uitspraak doen die in overeenstemming is met de wet en rekening houdt met alle standpunten in het dossier, doch steeds in het belang van het kind.
Een voorbeeld van een uitnodiging om gehoord te worden (Hof van beroep Gent).
Contacteer Wanted Law!
Heeft u nog vragen over het hoorrecht van minderjarigen, of bent u zelf verwikkeld in een procedure voor de familierechtbank waarbij de kinderen moeten worden gehoord. Contacteer ons vrijblijvend! Misschien kunnen wij u verder helpen.